Azerbaycan’n bakenti Bak’nn, Kafkas slam Ordusu ismi verilen Osmanl ordusu tarafndan Ermeni ve Bolevik etelerinden kurtuluunun zerinden 106 yl geti.
Azerbaycanllar, 106 yl nce Anadolu’dan kardelerinin yardmna koan Mehmetikler ile komutanlar Nuri Paa’y (Killigil) bugn de sayg ve minnetle hatrlyor.
28 Mays 1918’de bamszln ilan eden Azerbaycan, ilk anlamasn Osmanl Devleti ile imzalad. Grcistan’n Batum ehrinde 4 Haziran 1918’de imzalanan anlama, Azerbaycan ile Osmanl arasnda siyasi, hukuki, ticari ve askeri alanlarda dostane ilikiler kurulmasn ngryordu.
Azerbaycan, bu anlamann 4. maddesi uyarnca, ngiliz gleri ile Ermeni ve Bolevik etelerin igaline kar Osmanl hkmetinden yardm istedi. Bu talep Osmanl hkmetince olumlu bulundu ve Harbiye Nazr Enver Paa, kardei Nuri Paa’y bir ordu kurarak Azerbaycan’n yardmna gitmesi iin grevlendirdi.
Nuri Paa, Filistin Cephesi’nden getirilen 106. ve 107. Piyade ile 56. Topu Alaylarnn da katlmyla Kafkas slam Ordusu ismi verilen orduyu kurarak Azerbaycan’a hareket etti.
Kafkas slam Ordusu’ndaki asker says, Azerbaycan kolordusundan yaplan 1000 kiilik takviyeyle 12 bine ulat. Kafkas slam Ordusu, nce gzergahndaki Gyay, Salyan, Asu ve Krdemir’i dman glerinden temizledi, 15 Eyll 1918’de 30 saat sren iddetli atmalardan sonra Bak’y kurtard.
Osmanl askerlerini Bakller cokuyla karlad, kentte geit treni dzenledi.
Fakat Osmanl ordusunun Bak’deki kal uzun srmedi. Osmanl Devleti, Birinci Dnya Sava’ndan yenik ayrlnca 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mtarekesi gerei savatan nceki snrlarna ekilmek zorunda kald. Dolaysyla Kafkas slam Ordusu 16 Kasm’da Bak’y terk etti.
Kafkas slam Ordusu, Azerbaycan’da sadece 2 ay kald fakat lkenin toprak btnlnn salanmas ve Bak’nn bakent olmasnda nemli rol oynad.
Bak’nn kurtuluu iin yapt mcadelede Kafkas slam Ordusu 1130 ehit verdi. Azerbaycan’n Bak, eki, amah, Gyay, Krdemir, Neftala, Hackabul ve Guba blgelerinde, Kafkas slam Ordusu ehitlerinin kabirleri bulunuyor.
– “KAFKAS SLAM ORDUSU’NUN BAK’Y KURTARMASI ‘K DEVLET, BR MLLET’N TARHNN EN PARLAK SAYFASIDIR”
Kafkas slam Ordusu’nun faaliyetlerini aratran ve bu konuda kitaplar bulunan ark Gazetesi Genel Yayn Ynetmeni Akif Arl, AA muhabirine, Kafkas slam Ordusu’nun, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin ekillenmesinde ve Bak’nn lkenin bakenti olmasnda byk rol oynadn syledi.
Arl, Kafkas slam Ordusu’nun Azerbaycan’a geliinden nce Ermeni etelerin lke genelinde Mslman Trk halka kar katliamlar yaptn hatrlatarak, “Ermeni eteleri birleerek, bamszln ilan eden Azerbaycan’ ortadan kaldrmak istiyordu. Kafkas slam Ordusu bu plan nledi.” dedi.
Kafkas slam Ordusu’nun, Azerbaycan’da 6 ay kanl savalara girdiini anmsatan Arl, “Bu kk bir Turan ordusuydu. Azerbaycan askerli birlikleri de bu ordunun ierisinde yer alyordu.” ifadesini kulland.
Arl, Kafkas slam Ordusu’nun, Bak’deki petrol kuyularnn Ermenilerce yaklmasn da nlediini kaydetti.
Azerbaycan’n bir ok blgesinde Kafkas slam Ordusu askerlerinin mezarlarnn bulunduunu dile getiren Arl, “Bu mezarlar Azerbaycan halkna emanet. Azerbaycan halk bu mezarlar gzbebei gibi korudu. Sovyetlerin en kat baskc dneminde de bu mezarlar korundu. Azerbaycan ve Trkiye var olduka bu mezarlar emin ellerde olacaktr. Bu mezarlarn zerindeki iki bayrak her zaman dalgalanacaktr. Kafkas slam Ordusu’nun Bak’y kurtarmas ‘iki devlet, bir millet’in tarihinin en parlak sayfasdr. Bu sayfa tarihimizin gurur kaynadr ve yle de kalacaktr.” diye konutu.