AA muhabirinin derledii bilgilere gre, Roma, Bizans ve Osmanl olmak zere imparatorlua bakentlik yapan stanbul, “kinci Roma”, “Yeni Roma”, “Byzantion”, “Konstantinopolis” ve “Konstantiniyye” isimleriyle adlandrld.
Tapnaklar, resmi binalar, saraylar, hamamlar ve hipodrom ina edilen ve Ortodoks Hristiyanlarn en nemli merkezi haline gelen kent, Hazreti Muhammed’in “stanbul (Konstantiniyye) muhakkak fethedilecektir. Onu fetheden komutan ne gzel komutandr. Onu fetheden ordu ne gzel ordudur.” hadisinin ardndan slam dnyas iin de fethedilmesi gereken nemli bir ehir olarak grld.
Mslmanlar iin Bat’nn, Hristiyanlar iin Dou’nun eii konumunda bulunan stanbul, 1204’te Hal Seferi iin yola kan Latin istilasna da urad.
Emeviler dneminde Konstantiniyye’ye 3 byk sefer dzenlenirken, bir dier sefer ise 781-782’de Abbasiler tarafndan gerekletirildi. Baz sahabelerin de katlmyla gerekleen Muaviye bin Ebu Sfyan komutasndaki ilk stanbul kuatmas, daha sonraki dnemlerde silinmeyecek izler brakt.
Hz. Peygamber’i Medine’ye hicreti srasnda evinde misafir eden Ebu Eyyb el-Ensari’nin bu kuatmaya katlarak surlar nnde vefat, 1453’teki fethe kadar uzanan yolda slam dnyas iin nemli bir motivasyon kayna oldu.
1453’ten nce farkl kavim ve medeniyetler tarafndan onlarca kez kuatlan stanbul, dnyann grd en muazzam kuatma ve savunmalara tanklk etti.
Milattan nce Makedonya Kral Phillippe, Roma mparatoru Septim Severus, milattan sonra ran Hkmdar Keyhsrev, Avar Trkleri, Emeviler, Abbasiler, I. ve II. Bulgar mparatorluu, Ruslar, Kiev Knezlii, Hallar, znik mparatorluu, Venedikliler, Cenevizliler ve Osmanllar ehri kuatt.
– FETH NCES HAZIRLIKLAR
Son kuatma ise 1453’te Osmanllar imparatorlua tayan Sultan 2. Mehmed tarafndan gerekletirildi.
Sultan 2. Mehmed tahta getii zaman, stanbul’un fethi iin ncelikle deniz yardmnn kesilmesi gerektii dncesiyle Sultan Yldrm Bayezid’in yaptrd Anadolu Hisar’nn karsna 1452’de Rumeli Hisar’n yaptrd. Bu hisar, Tuna Nehri ile Karadeniz’den gelecek yardm nlemeyi amalyordu.
stanbul’un yksek ve kaln surlarn ykmak amacyla devrin nemli mhendislerine byk toplar dktrld. Sultan 2. Mehmed, ubat 1453’te dklen toplarn stanbul nlerine gtrlmesini emretti.
Karaca Paa komutasndaki ordu, ncelikle stanbul yaknndaki Vize, Silivri ve Ayastefanos kalelerini kuatt. Nisan ayna gelindiinde 2. Mehmed, eyalet ve sancaklara orduya katlmalar iin haber gnderdi ve 5 Nisan 1453’te Osmanl ordusu, 2. Mehmed’in komutasnda stanbul’a hareket etti.
Fatih’in yannda hocalar Akemseddin, Molla Grani ve Akbyk gibi isimler de vard.
6 Nisan 1453’te 10 bin sipahi Maltepe civarn tutarken, Sultan 2. Mehmed de Anadolu ve Hali’i tutmutu.
Zaanos Paa, Pera’y fethederek Galata zerine yrd. Ayn gn Sultan 2. Mehmed, Mahmut Paa’y eli olarak Bizans mparatoru’na gnderdi ancak bar teklifi kabul edilmedi.
– GEMLERN KARADAN YRTLMES
6 Nisan 1453’te stanbul kuatmas balad. Osmanl ordusu kenti karadan ve denizden kuatma altna ald. Ordu surlarda gedikler atka Bizansllar surlar yenileyerek, Osmanllarn ehre giriine izin vermedi.
Osmanl donanmasnn Bizans’a yardma gelen Ceneviz ve Venedik gemilerine engel olamamas, kuatmaya kar olan yneticilerin honutsuzluklarn da vurmalarna yol at. Hali ile Karaky arasna ekilen zincir nedeniyle Osmanl donanmasnn Hali’e girememesi, savan ynn Osmanl aleyhine evirdi.
Bu gelimeler zerine Sultan 2. Mehmed, savan seyrini deitirecek bir hamle yapt ve 21 Nisan’ 22 Nisan’a balayan gece 72 para kadrgann karadan yrtlerek Hali’e indirilmesi emrini verdi.
Bir gece ierisinde Hali’e indirilen donanma, 22 Nisan’da Hali’ten atee balad.
Sultan Mehmed, son byk hcumdan nce 24 Mays’ta sfendiyarolu Kasm Bey’i eli olarak imparatora gnderip, ehri teslim etmesini istese de anlama salanamad.
Gemilerin Hali’e indirilmesi ile savan seyri Osmanllar lehine dnerken, Sultan 2. Mehmed, 29 Mays’ta byk taarruz iin emir verdi.
Gnn ilk klaryla balayan taarruzla surlar ald. 29 Mays 1453’te kaplar alan stanbul, Sultan 2. Mehmed’in nderliindeki Osmanl birlikleri tarafndan fethedildi.
Hazreti Peygamber’in vgsne mazhar olarak “Fatih” unvann alan Sultan 2. Mehmed, byk bir hogr ile ehri yamalatmazken, fethin nianesi olarak da Ayasofya’y camiye dntrd.
– “LK BAARISIZLIK DNEM BAARIYI DOURDU”
stanbul Medeniyet niversitesi Tarih Blm retim yesi Do. Dr. Fatih Grcan, AA muhabirine, daha nce defalarca kuatlan stanbul’un fethedilmesinin Osmanl Devleti iin nemli bir krlma noktas olduunu syledi.
ehrin ele geirilemeyecek ekilde surlarla evrildiine dikkati eken Grcan, “Karadan stanbul’a giren baka bir devlet yok. Bu da ehri, ‘alnamaz’, ‘ne yaplrsa yaplsn, alamaz’ eklinde mitletiriyor. Fetihte en nemli ey, gemilerin karadan yrtlmesi. Fatih’in zekasn gsteren, sradan bir olay deil. Dahiler, sra d i yapmakla n plana karlar.” diye konutu.
Grcan, Fatih Sultan Mehmet’in 5-6 dil bildiini, zekasnn ve kltrel tarafnn tartlamayacan ifade etti.
Fetihte herkes iin anormal gelen oyunun kuraln deitirecek hamlelerin yapldna vurgu yapan Grcan, “Fatih’in o toplar dktrmesi, gemileri karadan indirmesi, kendisinin bizzat havan topu yapmas, ‘geilemez’ mitini sabrederek amas… Fethin anahtar tartmasz sabrdr.” dedi.
Fatih’in hayatn, baarsz geen ilk hkmdarlk dneminin ekillendirdiinin altn izen Grcan, ikinci hkmdarlk dneminde baarszlklarnn baar dourduunu anlatt.
Fatih’in, hocalar Akemseddin, Molla Grani ve Akbyk gibi isimlerden ok ey rendiini belirten Grcan, “Eitimin hayatta iki safhas vardr. Biri ilim, biri irfandr. lmi bu isimlerden alyor ama irfan dediimiz hayat okulu tecrbesi de var. lk baarszlk dnemi ona irfan, hayat okulu tecrbesi kazandrmtr. Baarszlk Fatih’e ikinci iktidar dneminde, yani 1451-1481 arasndaki dnemde ok byk baarlar getirmitir.” ifadelerini kulland.
taraf denizlerle evrili bir yerin ancak ok gl bir donanmayla fethedilebileceini, ancak Trk devletlerinin de karac olduunu dile getiren Grcan, Fatih’in ksmi olarak bir deniz kuvveti oluturduunu ama o yetersizlii muazzam bir kara ordusuyla kapattn kaydetti.
– LM BR EHR YENDEN DRLTT
stanbul’un fethini “lm bir ehrin yeniden dirilmesi” olarak nitelendiren Grcan, 1453’ten sonra ehirde byk kalknma hamlesine giriildiine iaret etti
ehrin hem Hristiyanlar hem Mslmanlar asndan nemli olduunu vurgulayan Grcan, Fatih’in ehrin yeniden imar iin byk aba sarf ettiini ve stanbul’a saysz eserler kazandrd aktard.
u anda stanbul niversitesinin rektrlk binasnn bulunduu yerde “eski saray” denilen yeri, Topkap Saray’n Fatih Sultan Mehmet’in yaptrdn anlatan Grcan, yle konutu:
“Topkap Saray’nn ilk selamlklarn, ilk binalarn, inili Kk Fatih yaptrmtr. Asl yaptrd ey, Fatih Klliyesi’dir. Medreseleri, trbeleri, caminin kendisi, hazireleriyle ehrin 4. tepesidir. Fatih orada medreseleri oluturarak, aslnda Osmanl ilim dnyasn da kurmutur. Fatih, fetih gerekleir gereklemez Ayasofya medreselerini ayor. Osmanl medrese sisteminin temeli Fatih’in yaptrd medreselerle alakaldr.”