TÜRKİYE BUGÜN RESMEN KATILIYOR! DÜNYADA SES GETİRDİ, İSRAİL’DE SON DAKİKA
Güney Afrika, Birleşmiş Milletler’in en üst yargı organı Uluslararası Adalet Divanı’nda İsrail’e dava açtı. 2023’ün son günlerinde açılan davada, İsrail Gazze Şeridi’ndeki işgalde Soykırım Sözleşmesi’ni (Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi) ihlal etmekle suçlanıyor.
Uluslararası Adalet Divanı, Ocak ayından bu yana verdiği üç ayrı ara kararda, İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki saldırılara derhal son vermesi gerektiğine hükmetti. İsrail hükümeti ise BM mahkemesinin aldığı ara kararlara uymayacağını açıkladı.
Türkiye, 1 Mayıs tarihinde davaya müdahil olacağını dünyaya ilan etti. Ankara, bugün soykırım davasına müdahillik bildiriminde bulunacak. Türkiye, Nikaragua, Kolombiya, Libya, Meksika, Filistin ve İspanya’nın ardından davaya müdahillik bildiriminde bulunan yedinci ülke olacak.
Devletler, Uluslararası Adalet Divanı’nda açılmış bir davaya iki madde üzerinden müdahil olabiliyor. Bunlardan ilki, Uluslararası Adalet Divanı Statüsü’nün 62’nci maddesinde yer alan “Bir devlet, bir uyuşmazlıkta kendisi bakımından hukuksal nitelikte bir çıkarın söz konusu olduğunu görürse, davaya katılmak amacıyla Divan’a başvurabilir” hükmü. Mahkeme, 62’nci madde kapsamındaki müdahilliklerde, müdahil devletlere uyuşmazlığın esasına ilişkin somut olayla ilgili yorum ve beyanlarda bulunma, duruşmalara katılma, yazılı ve sözlü beyan ve taleplerde bulunma gibi haklar veriyor.
İkinci yol ise, Uluslararası Adalet Divanı’nın 63’üncü maddesi. Bu maddeyle uyuşmazlık konusu olan anlaşmanın, söz konusu dava özelinde Soykırım Sözleşmesi’nin, nasıl yorumlanması gerektiğine ilişkin genel beyanda bulunma imkanı getiriliyor. Bu maddedeki müdahillik hakkının kullanıldığına ilişkin bildirim uygun görülürse, Divan’ın o davanın kararında yaptığı yorum müdahil devlet için de aynı derecede bağlayıcı oluyor.
Türkiye’nin başvurusunun 63’üncü madde üzerinden yapacağı, 62’nci madde üzerinden müdahil olma hakkını ise saklı tuttuğu bildiriliyor.
Uluslararası medya, bugün öğle saatlerinde gerçekleşecek resmi başvuru öncesi Türkiye’nin hamlesini sayfalarına taşıdı. Amerikan Associated Press haber ajansı, ‘Türkiye, Birleşmiş Milletler mahkemesinde İsrail’e karşı açıklan soykırım davasına katılmak için resmi başvuruda bulunuyor’ başlığıyla gelişmeyi dünyaya aktardı. Ajans, onuncu ayı çoktan dolan savaş boyunca Türkiye ve İsrail arasındaki gerilimleri hatırlattı, Ankara’nın ticari ambargosunun yanı sıra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sert eleştirilerde bulunduğunu bildirdi.
Amerikan Washington Post gazetesi, AP’nin Türkiye haberini sayfasına taşıyan yayın organları arasında.
Al Jazeera canlı blog sayfasında ‘Türkiye, Güney Afrika’nın Uluslararası Adalet Divanı’ndaki soykırım davasına katılmak için başvuruyor’ başlığını attı.
Ankara’nın adımı Suudi Arabistan, İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Lübnan, Yemen, Hindistan ve Yunanistan basınında da yer buldu.
İsrail’de yayımlanan Jerusalem Post gazetesi, bir Türk diplomatik kaynağın “Türkiye’nin müdahalesi uluslararası toplumu Gazze’deki insani krizi tanımaya ve ele almaya zorlayacak” dediğini yazdı.
Maariv gazetesi ‘son dakika’ koduyla girdiği haberde Türkiye’nin başvurusunun bugün gerçekleşeceğini okurlarına duyurdu, tıpkı Jerusalem Post gibi Türk diplomatik kaynağın sözlerine yer verdi.
Haaretz gazetesi de Türkiye’nin adımını canlı blog sayfasında okurlarına sundu.
Türkiye’nin müdahillik metninin hafta bitmeden Uluslararası Adalet Divanı’nın internet sitesinden erişime açılması bekleniyor.
Merkezi Hollanda’nın Lahey kentinde olan Uluslararası Adalet Divanı, BM’nin başlıca yargı organı. Uluslararası Adalet Divanı, BM Genel Kurulu ve BM Güvenlik Konseyi tarafından seçilen 15 yargıçtan oluşuyor.
Mahkeme, BM üyesi ülkeler arasındaki sorunlarda yasal olarak bağlayıcı kararlar alabiliyor. Ancak mahkemenin bu kararların uygulanmasını sağlamaya yönelik mekanizmaları sınırlı.
Uluslararası Adalet Divanı, Güney Afrika’nın davada görüş sunması için son tarihi 28 Ekim 2024, İsrail’in karşı görüş sunması için ise 28 Temmuz 2025 olarak belirledi. Davanın uzun yıllar sürmesi bekleniyor.