Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Özdamar sizlerden gelen sorulara cevap veriyor. İşte bu hafta sizlerden gelen sorular ve Özdamar’ın cevapları:
Borçlanmayı bu sene yapmak avantajlı
Soru: Ben EYT’den emekli olma hakkına sahibim. Prim gün eksiğimi isteğe bağlı sigorta ile tamamlıyorum. 2025/Mart ayında iki doğum için borçlanma yapınca 5900 günüm oluşacak ve emekli olacağım. Borçlanmayı mutlaka bu yıl yapmalı mıyım? Ayşegül F.
Cevap: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine göre doğum, askerlik gibi borçlanmalar sigortalının seçeceği günlük prim matrahı üzerinden hesaplanıyor. En düşük asgari ücret seçilebiliyor. En yükseği ise asgari ücretin 7,5 katı olabiliyor. Ödenecek prim ise seçilen matrahın yüzde 32’si oluyor. Borçlanma başvurusu bu yıl içinde en geç 1 Ocak 2025 tarihinden önce yapılır ve borç tahakkuku da tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenirse günlük borçlanma günlük asgari ücretin yüzde 32’si olan 213,36 TL olmaktadır. Borçlanma seneye bırakılırsa borçlanma için ödenecek tutar, asgari ücrete gelen artış oranı kadar yükselecektir. Yapılan borçlanmalar, borçlanma başvurusundaki son sigorta statüsü üzerinden borçlanmaya ait yıllara hizmet sayılır. Bu nedenle özellikle doğum borçlanması yapacak kimselerin, isteğe bağlı sigortalı iken yapacakları borçlanmaların emeklilik statüsünü değiştirip değiştirmediğini mutlaka değerlendirmeleri gerekir. Ayrıca 1.10.2008 öncesine ait olan sürelere ait borçlanmalarda, borçlanma başvuru tarihindeki son sigorta statüsü Bağ-Kur olanların borçlanmaları da Bağ-Kur statüsünde sayılacağından, bu borçlanmaların sadece prim günü kazandırıp prim matrahı kazandırmadığı hususu da dikkate alınmalı ve buna göre karar verilmelidir. Bu husus aleyhte sonuç doğuracaksa SSK sigortalısı olarak çalıştıktan sonra borçlanmaya başvurmak isabetli seçim olacaktır.
Emekli olan kızlara ölen babasından SSK veya Bağ-Kur yetim aylığı bağlanmaz
Soru: Ben EYT üzerinden emekli oldum. Hiç evlenmedim. SSK emeklisi iken ölen babamdan dolayı bana ölüm aylığı bağlanır mı? Zehra G.
Cevap: SSK veya Bağ-Kur sigortalısının ya da emeklisinin ölümü halinde evlenmemiş, bekar veya boşanmış olan yetim kız çocuğuna ölüm aylığı bağlanabilmesi için yetim kız çocuğunun sigortalı çalışmasının olmaması veya kendisinin sigortalı çalışmasına bağlı bir emekli maaşının bulunmaması gerekir. Siz kendi sigortalı çalışmanızdan dolayı emekli olduğunuz için babanızın üzerinden yetim aylığı alma hakkınız bulunmuyor.
Sigorta öncesi malullüğü bulunanlar 15 yıl sigorta ve 3960 gün primle emekli olur
Soru: Benim ilk sigorta başlangıcım 1.6.2012 tarihidir. Engelliyim. Engel rapor oranım yüzde 76’dır. 2470 gün ödenmiş primim var. Ne zaman emekli olurum. Serkan T.
Cevap: Sigortalı olduğu tarihte sağlıklı olup sonradan yüzde 60 ve üzeri engelli olan diğer bir ifadeyle malul sayılanlar, 10 yıl sigorta 1800 gün primle malulen emekli olabilir. Sigortalı olduğu tarihte malul olanlar, yani malullüğü sigortadan önce başlamış olanlar ise 15 yıl sigortalılık süresi ve 3960 gün primle emekli olabiliyor. Sigortalılar, engelliği yüzde 60 üzerinde olmakla birlikte malul sayılmayabilir. Çünkü engellilik birden fazla ise malullük sigortasında toplam engelliliğe değil en yüksek engelliliğe bakılıyor. İlk defa sigortalı olduğunuz tarihte sağlıklı sonra malul olmuşsanız SGK Sağlık Kurulunun malul kararı vermesi halinde malullük sigortası kapsamında hemen emekli olursunuz. İlk defa sigortalı olduğunuz 2012 yılında zaten malul düzeyinde engelli iseniz 3960 gün primi tamamlayınca emekli olursunuz.
Silinen günlerde kısmi canlandırma olmuyor
Soru: Ben şu an Bağ-Kur sigortalısıyım. Emekli olmak için 685 gün prim eksiğim var. Süresinde primini ödenmediğim için silinen 1830 gün Bağ-Kur hizmetim bulunuyor. Bu sürenin bana yetecek kadar olan 685 günlük kısmını ödeyip emekli olabilir miyim? Yaşar K.
Cevap: Prim borcu nedeniyle silinen Bağ-Kur sürelerinin tamamı için sonradan primini ödemek suretiyle sigortalı hizmetinden saydırılması mümkündür. Ancak borç nedeniyle silinen Bağ-Kur günlerinin kısmi olarak yani ihtiyaç duyulan kadarını canlandırmak mümkün değil. Silinen tüm sürelere ait primlerin ödenmesi şart.
Yüksek matrahtan prim ödeyenin maaşı da yüksek olur
Soru: Ben bu yıl emekli olmayı düşünüyorum. Sistemde hesaplattığım emekli maaşım 26.450 TL görünüyor. Bazı arkadaşlarımın emekli maaşı 40.000 TL-45.000 TL arası çıkıyor. Maaşımın hatalı hesaplandığını düşünüyorum. Bana yüksek emekli maaşı bağlanması için ne yapmalıyım? İlyas N.
Cevap: Emekli maaşını belirleyen iki önemli parametre bulunuyor. Bu parametrelerin ilki ve en önemlisi ödenen prim matrahı, diğeri ise ödenen prim gün sayısıdır. Yüksek emekli maaşı bağlanması için yüksek matrahtan prim ödenmesi ve prim gün sayısının da fazla olması gerekir. Yüksek prim matrahı üzerinden sigortalı çalışmanız devam ederse emekli maaşınız artış gösterecektir.