Avrupa Parlamentosunun (AP) yeni yeleri, 6 Haziran’da balayan seimin sonucunda belirlenecek.
AA muhabiri, 27 AB lkesinde dzenlenen seimlerle ilgili merak edilen konular 10 soruda derledi.
1- AP NEDR, GREV NELERDR?
AB kurumlar arasnda yeleri dorudan halk tarafndan seilen tek organdr. Seimleri 5 ylda bir yaplr. “Avrupa vatanda” saylan AB yesi lkelerin vatandalar, bu seimlerde oy kullanarak parlamento yelerini seer. AP’nin yeleri, “milletvekili” olarak adlandrlr. Parlamento Genel Kurulu, Fransa’nn Strazburg kentinde toplanr. Parlamentonun siyasi gruplar ve komiteleri Brksel’de toplanr, sekretaryas ise Lksemburg’dadr. Parlamentoda siyasi grlere gre oluturulan “siyasi gruplar” bulunur. AP, AB Konseyi ile yasama yetkisini paylar. Ayrca AB’nin ok yll ve yllk btesini, uluslararas anlamalarn ve genileme gibi nemli kararlarn onaylar. AB Komisyonu Bakan ve Komisyon yelerinin greve balamalar iin onay verir. AB Komisyonu bata olmak zere dier AB kurum ve organlarn denetler.
2. MEVCUT AP’DE KA SYAS GRUP VAR?
AP’de bykten ke 177 sandalyeli Avrupa Halk Partisi (EPP), 139 sandalyeli Sosyalistler ve Demokratlar (S&D), 102 sandalyeli Avrupa’y Yenile (Renew Europe), 72 sandalyeli Yeiller/Avrupa zgr ttifak, 68 sandalyeli Avrupa Muhafazakarlar ve Reformistleri (ECR), 59 sandalyeli Kimlik ve Demokrasi (ID), 37 sandalyeli Avrupa Solu ve 50 bamsz milletvekili bulunuyor.
3. SYAS GRUPLAR NEYE GRE OLUTURULUYOR?
ye lkelerden siyasi partilerin AP’ye gnderebildikleri milletvekilleri, Avrupa apnda kendileriyle benzer dncelere sahip mevkidalaryla koalisyonlar kuruyor. Bunlara “siyasi grup” ad veriliyor.
Parlamentodaki her grubun, 7 AB lkesinden en az 23 milletvekilini iermesi gerekiyor.
Halihazrda AP’de EPP isimli siyasi grup merkez sac partileri, S&D merkez sol eilimli siyasi partileri, Avrupa’y Yenile liberalleri, Yeiller/Avrupa zgr ttifak iklim, evre ve gmen haklarn nceleyen siyasi partileri, ECR muhafazakarlar, ID ar sac siyasi partileri ve Avrupa Solu sol eilimli siyasi partileri bir araya getiriyor.
4. AP SEMLER N OY KULLANMA SREC NASIL?
Seim, AB apnda 4 gn sryor.
27 lke, 6-9 Haziran olarak belirlenen gnlerde kendi takvimlerini belirledi.
6 Haziran’da Hollanda’da balayan seim, 7 Haziran’da rlanda, ekya ve Estonya’da yapld.
Bugn ise talya, Malta, Slovakya ve Letonya sandk banda.
En hareketli gn, 21 lke semeninin sandk banda olaca yarn yaanacak. Oy verme ileminin srd Estonya ve talya’ya 19 lkenin eklenmesiyle 9 Haziran’da AB’nin toplam 21 yesinde birden seim yaplacak.
Almanya, Fransa, spanya, Polonya, Romanya, Belika, Portekiz, Yunanistan, Macaristan, Finlandiya, Avusturya, Bulgaristan, Danimarka, sve, Hrvatistan, Litvanya, Slovenya, Lksemburg ile Gney Kbrs Rum Ynetimi sanda gidecek.
5. KMLER OY KULLANABLYOR?
Oy kullanmann ilk art, 27 AB yesinden birinin vatandalna sahip olmak.
Ya kriteri ise ye lkeden lkeye deiiyor.
AB genelinde 18 yandan bykler oy verebilirken bu sene ilk defa Almanya, Avusturya, Belika, Malta’da 16, Yunanistan’da 17 yandakiler AB’nin geleceinde sz sahibi olacak.
6. HANG LKE KA MLLETVEKL IKARACAK?
Her lke, nfusu orannda milletvekili karyor.
ngiltere’nin AB’den ayrlmasyla 705 olan milletvekili says 720’ye karld.
Almanya 96, Fransa 81, talya 76, spanya 61, Polonya 53, Romanya 33, Hollanda 31, Belika 22, Portekiz, Yunanistan, Macaristan, sve ve ekya 21’er, Avusturya 20, Bulgaristan 17, Slovakya, Danimarka ve Finlandiya 15’er, rlanda 14, Hrvatistan 12, Litvanya 11, Letonya ve Slovenya 9’ar, Estonya 7, Malta, Lksemburg ve Gney Kbrs Rum Ynetimi 6’ar milletvekili karacak.
7. AVRUPA SEMEN YKSEK KATILIM GSTERYOR MU?
1979’da dzenlenen ilk AP seiminde semenlerin yzde 61’i sanda gitmiti. Ardndan yaplacak seimlerde katlm oran derek 50-59 bandnda seyretti.
Son seimde AB semeninin yalnzca yzde 50,66’s sanda gitmiti.
AP’nin “Eurobarometer” isimli seim anketine gre bu sene halkn yzde 60′ oy kullanacan belirtti.
8. SEMENLER, OYLARINI NEYE GRE VERECEK?
Kovid-19, Ukrayna’daki sava ve ardndan gelen enerji krizi, hayat pahall, enflasyon gibi balklarn semenlerin oyunda temel belirleyici olaca tahmin ediliyor.
Avrupa ktasnda kinci Dnya Sava’ndan sonra ilk defa yeniden ortaya kan sava ve Rusya’dan ynelen tehdidin de kimi semenin kararnda etkili olmas bekleniyor.
Gmen krizi, evre ve iklim konular da bir ksm semenin oyunu belirleyecek. Son aylarda srail’in Gazze’deki saldrlar karsnda AB’nin “srail yanls” ya da “ifte standart temelli” bir politika izlediini dnerek Avrupa bakentlerinde protestolar dzenleyen kesimin de oy kullanrken bu konuda hassasiyet gsteren partilere oy vermeyi tercih etmesi muhtemel.
9. SEM SONULARIYLA LGL BEKLENTLER NELER?
Ar sac partilerin sandalye saysn artrmasna kesin gzle baklyor.
Liberallerin ve yeillerin oy kaybetmesi bekleniyor. Bu iki durum birletiinde Hristiyan demokratlar, muhafazakarlar ve ar sadan oluan koalisyonun ilk defa AP’de ounluu elde etmesi ve AB politikasna yn verebilecei dnlyor.
10. SEMDEN SONRA NE OLACAK?
9 Haziran akam tm ye lkelerdeki sandklarn kapanmasyla resmi olmayan ilk sonular elde edilecek.
10 Haziran itibaryla bir yandan AP’ye milletvekili gnderen partiler koalisyon grmelerine girerek “AP’deki siyasi gruplar” oluturma srecine, dier yandan oluacak siyasi partilerin AB Komisyonu bakanl iin liste ba adaylar da destek bulabilmek amacyla mzakerelerine balayacak.
lk Genel Kurul toplants, 16 Temmuz’da yaplacak ve bylece yeni yasama dnemi balam olacak.
lerleyen dnemde AB lkelerinin liderleri ve AP milletvekillerinin ortaklaa katld srete AB Komisyonu Bakan, ardndan Komisyon yeleri atanacak.
AB Konseyinin yeni bakan, ye lkelerin liderleri tarafndan nitelikli ounlukla seilecek ve 1 Aralk’ta grevine balayacak.
Bylece AB’nin gelecek 5 yllk ynetimi belirlenmi olacak.