Oluşturulma Tarihi: Kasım 07, 2024 08:29
Elektrikli araç ve cihazların yaygınlaşmasıyla birlikte batarya patlamaları, büyük bir güvenlik tehdidi oluşturuyor. Geçtiğimiz günlerde İstanbul Sarıyer’de 19 yaşındaki Mehmet Gökay Odabaş, elektrikli bisikletinin bataryasının şarjdayken patlaması sonucu yaşamını yitirdi. Bu olay, batarya güvenliği ve kullanım hatalarıyla ilgili soru işaretlerini yeniden gündeme getirdi. Peki bu patlamalar neden gerçekleşiyor? Kullanıcı olarak biz mi hatalıyız yoksa cihazlar mı sorunlu?class=”medyanet-inline-adv”>
Elektrikli araçların artan kullanımıyla birlikte batarya patlamaları, güvenlik açısından önemli bir sorun haline geldi. Özellikle lityum iyon bataryalar, yüksek enerji yoğunluğu ve uzun pil ömrü gibi avantajlar sunsa da tehlikeli patlamalara yol açabiliyor. Bu tür patlamalar; yangınlara, zehirli gaz salınımına ve ciddi yaralanmalara hatta ölüme bile neden olabiliyor.
Geçtiğimiz günlerde İstanbul Sarıyer’de 19 yaşındaki Mehmet Gökay Odabaş’ın elektrikli bisikletinin bataryası şarjdayken patladı. Patlama sonucu çıkan yangında, uyuduğu sırada yoğun dumana maruz kalan Odabaş zehirlenerek bayıldı.
Olay yerine sevk edilen itfaiye ekipleri yangını söndürürken, Odabaş sağlık ekiplerince hastaneye kaldırıldı. Yaklaşık bir hafta süresince yoğun bakımda tedavi gören genç, yapılan tüm müdahalelere rağmen beyin ölümü gerçekleşerek hayatını kaybetti.
class=”medyanet-inline-adv”>
Son zamanlarda bu olayların artması ise akıllara ‘Bu patlamalar neden gerçekleşiyor? Kullanıcı olarak biz mi hatalıyız yoksa cihazlar mı sorunlu?’ sorularını getiriyor.
‘ELEKTRİKLİ BİSİKLET BATARYALARI BELİRLİ BİR SICAKLIK ARALIĞINDA ÇALIŞMAK ÜZERE TASARLANIYOR’
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Canan Akın, “Elektrikli bisiklet bataryalarının patlamaları, sık karşılaşılan bir güvenlik sorunu haline geldi. Bu tür kazalar, genellikle bir dizi faktörün birleşimi sonucu yaşanıyor” dedi ve şöyle devam etti:
— Öncelikle, bataryaların kalitesi büyük bir rol oynuyor. Düşük kaliteli ya da sahte bataryalar, güvenlik standartlarına uymadıkları için daha fazla risk taşır ve genellikle daha çabuk arıza yapar. Ayrıca, bataryaların yanlış kullanımı da patlama riskini artırabilir; aşırı şarj, uyumsuz şarj cihazları kullanmak ya da bataryaları uygun olmayan koşullarda depolamak, bunlar arasında yer alıyor.
— Her şeyden önemlisi elektrikli bisiklet bataryaları belirli bir sıcaklık aralığında çalışmak üzere tasarlanıyor. Bu nedenle aşırı ısınma, bataryaların yapısını zayıflatabilir ve patlama tehlikesi oluşturabilir. Bir diğer önemli faktör ise bataryaların yaşıdır; zamanla eskiyen bataryalar daha fazla enerji kaybediyor ve bu da güvenlik sorunlarına yol açıyor.
ELEKTRİKLİ SCOOTER’LARA DA DİKKAT!class=”medyanet-inline-adv”>
Elektrikli bisiklet ve scooter bataryaları arasında bazı benzerlikler bulunsa da yapı ve kullanım açısından belirgin farklılıklar olduğuna da dikkat çeken Canan Akın, bu farklılıkların patlama ve yangın risklerini etkileyebileceğinin altını çizdi.
Akın, “Elektrikli scooterlar, genellikle daha küçük bataryalara sahip olsa da aşırı ısınma ve düşük kaliteli bataryalar nedeniyle patlama riski taşıyabilir. Bu tür cihazların şarj edilmesi sırasında gözetim altında tutulması, sıcak veya nemli ortamlarda depolanmaktan kaçınılması gerekiyor” dedi.
EN ÇOK RİSK AKILLI TELEFONLAR VE TABLETLERDE BULUNUYOR!
class=”medyanet-inline-adv”>
“Batarya patlama riski, yalnızca elektrikli bisiklet ya da scooter’larda değil, pek çok farklı elektrikli cihazda da yaşanabilir” diyen Canan Akın, “Ancak bazı cihazlar, özellikle kullanım koşulları ve batarya yapılarına bağlı olarak daha yüksek risk taşır. Bu cihazlardan ilki akıllı telefonlar ve tabletler” dedi. Akın, şu önemli bilgilerin altını çizdi:
— Küçük, yüksek kapasiteli lityum-iyon bataryalar kullanan bu cihazlar, aşırı ısınma, darbe veya şarj sırasında aşırı voltaj gibi durumlarla karşılaştıklarında patlama riski taşır. Güvenliği sağlamak için, orijinal ve onaylı şarj cihazları kullanmak, cihazları aşırı sıcak ortamlarda bırakmamak ve batarya şiştiğinde veya aşırı ısındığında cihazı kullanmayı bırakmak önemli.
— Bir diğer yüksek riskli cihaz ise dizüstü bilgisayarlar. Bu cihazlar da lityum-iyon bataryalar kullanır ve uzun süreli yüksek performans gerektiren işlemler sırasında aşırı ısınma riski taşır. Bu tür cihazları düz, sert bir yüzeyde kullanmak ve hava akışını engellememek, batarya durumunu izlemek ve eski bataryaları zamanında değiştirmek güvenliği artıran önlemler arasında yer alıyor.
class=”medyanet-inline-adv”>
Telefon bataryalarındaki patlama haberleri de endişe yaratmaya başladı. Örneğin geçen yılArtvin’in Hopa ilçesinde bir kafede oturan üniversite öğrencilerinden birine ait cep telefonunun bataryası, telefon masanın üzerinde dururken adeta bomba gibi patladı. Garsonun sipariş aldığı esnada meydana gelen olay sırasında kısa süreli panik yaşandı. Yine bir başka olay da yakın zamanda İstanbul Sultanbeyli’de yaşandı. Caddede yürüyen bir vatandaş, arka cebindeki telefonundan gelen sıcaklığı fark etti. Vatandaş, telefonunun kılıfını çıkarmaya çalıştığı sırada yoğun duman oluştu ve telefon bir anda patladı. İlginç olan ise cihazı üç ay önce satın alınmış olmasıydı.
‘TELEFON ŞARJDAN ÇIKARILANA KADAR AŞIRI ISINMIŞSA PİROFORİK MADDE HALİNE GELİYOR’
Çoğu kişi gece uyurken telefonunu şarjda bırakıyor. Bu durum patlama riskini de artırıyor mu?
Bunun yapılan en büyük hatalardan biri olduğunu söyleyen Canan Akın, “Elektronik cihazların özellikle de cep telefonlarının aşırı ısıyla karşı karşıya kaldığında patlayıp yangın çıkmasına sebebiyet vermesinden dolayı gece yatarken telefonun şarjda bırakılmaması gerekiyor. Ayrıca, telefon şarjdan çıkarılana kadar cihaz aşırı ısınmışsa, piroforik yani kolay tutuşan madde haline geliyor. Piroforik maddeler, karışımlar ve çözeltiler hava ile temas ettiğinde birkaç dakika içerisinde tutuşan maddelerdir. Şarjdan çıkarılsa bile aşırı ısınmış madde hava ile temas ettiğinde yanma gerçekleşir” dedi.
class=”medyanet-inline-adv”>
Kullanıcıların dikkat etmesi gereken hususlar dışında üreticilerin de batarya güvenliğini sağlamak adına alması gereken önlemlere de değinen Canan Akın, “Batarya tasarımında, aşırı ısınmayı ve patlamayı önlemek için gelişmiş ısı yönetim sistemleri ve güvenlik devreleri kullanılmalı. Böylece, bataryaların normal çalışma koşullarının dışına çıkması engellenebilir. Üreticiler ayrıca, kullanıcıları bataryaların güvenli kullanımı konusunda bilgilendiren kılavuzlar ve eğitim materyalleri sağlamalı. Bu, kullanıcıların olası risklere karşı bilinçlenmesini sağlar. Son olarak, akıllı batarya yönetim sistemleri (BMS) kullanarak bataryaların durumu sürekli izlenebilir ve anormal durumlar tespit edildiğinde kullanıcıya uyarılar gönderilebilir. Bu sistemler, batarya güvenliğini sağlamak için etkili bir çözüm sunar” uyarılarında bulundu.
Fotoğraflar: İHA, iStock