New York Times’n en ok satan yazarlarndan Iyanla Vanzant’a gre, sosyal medya zerinden srekli bakalarnn hayatn izlemek kendimize kar uyguladmz bir iddet eylemi. nk bu seyir srekli kendimizi bakalaryla kyaslamamza sebep oluyor.
Filiz Zengin/ Tv4 Kanal Koordinatr
Bugn hepimiz sosyal medya kullanyoruz ve bakalarnn hayatlarn izlemek artk ok kolay. New York Times’n en ok satan yazarlarndan Iyanla Vanzant’a gre, bu durum aslnda kendimize kar yaptmz bir iddet eylemi. Nasl m? ster istemez kendimizi srekli olarak bakalaryla karlatryoruz…
‘stelik kyasladnz hayat acaba gerek mi, gerekten grdmzden mi ibaret?’ sorusunu kendimize sormadan.
te Marshall Curry’nin 2019 yapm Komumun Penceresi / The Neighbors’ Window filmi merakn ve karlatrmann peine den, olduka etkileyici bir hikye. Kar komusunu gzetlemekten kendilerini alamayan ve onlarn yaamlarna imrenen New Yorklu bir aile filmin odanda.
Dzinelerce festivalde gsterilmi ve 20’den fazla dl kazanm olan bu film, En yi Canl Aksiyon Ksa Film Oscar dl’n de ald. Marshall Curry’nin ilk filmi olmasna ramen Komumun Penceresi, eletirmenlerin beenisini topluyor ve belgeselleriyle tannan ynetmenin yeteneini bir kez daha kantlyor. Curry bir podcast’te duyduu gerek hikayeden yola karak filmi ekiyor.
Herkesin kendi benzersiz yolculuu var
Filmin bakarakteri Alli adndaki gen bir anne, hayatndaki gnlk rutinlerden sklm ve giderek artan hayal krklklaryla bouuyor. Tam karsndaki daireye yeni tanan gen iftin pencerelerinin perdesiz olduunu fark ettiinde, onlarn hayatlarna ilgi duymaya balyor.
Kamera New York’un sokaklarnda dolarken canl renkler, kalabalklarn iinden syrlp gelen tek tek hikayeler gze arpyor. Kamera her sahnede adeta ehrin nabzn hissettiriyor. New York her kesiyle, her sokayla, insanlaryla ve tabii ki devasa gkdelenleriyle etkileyici bir atmosfere sahip. Bu dev yaplarn perdesiz pencereleri, iindeki hayatlar darya yanstarak bir tr modern sergileme ilevi de gryor. Alli’nin evine gz attmzda, ocuklarn oyuncaklaryla dalm odalar, yemeklerin yetimedii o karmak mutfak, aslnda gerek hayatn tam yansmas. Bu danklk, bir yandan hayatn telan, dier yandan da sevginin, ailenin ve ocuklarn yaratt kaosu temsil ediyor.
Kar pencerede ise gen bir iftin sala ama ferah evi. Evin dekorasyonu tam onlarn yaam tarzna uygun; minimal ama etkili. Rahat bir kanepe, vintage bir masa, ve belki duvarlarda bir iki sanat eseri. Bu evdeki dzen, aslnda onlarn zgrln ve birbirlerine olan ballklarn simgeliyor. Her ey yerli yerinde, fakat bir o kadar da dank; ite bu, modern hayatn dinamikliini ve iftin isteklerini yanstyor.
Aslnda herkes kendi penceresinden tatl grnyor.
Genlerin srekli dzenledii partiler ve kaygsz yaamlar, Alli’nin kendi dnyasndaki zorluklarla tezat oluturuyor. Bu durum, onun yaamn sorgulamasna yol at gibi, kocas Jacob ile olan ilikisinde de baz atlaklara sebep oluyor.
Filmin en dikkat ekici yanlarndan biri, izleyiciye sunulan mevcut hayatn ok farkl bir perspektiften sorgulanmas. Alli, gen komularn izledike kendi isel atmalar ile yzleiyor. Hayatn bir anlamda eletirir hale geliyor; zira komularnn elenceli hayat, onun iin kaybolmu bir genliin hatrasna dnyor. Bu durumu ylesine derin bir ekilde hissediyor ki, bazen gece yars kalkp onlara gz atarken buluyor kendini.
Bir k geiyor ve Alli’nin bebei dnyaya geliyor. Alli kendi hayatna devam ederken komularnn hayatna dahil olmaya devam ediyor. Ta ki beklenmedik bir sebepten tr komusuyla karlancaya dek. Bu hi de ho bir rastlant deil. Ve sokan karsndaki dairede iler her zaman ok mutlu ilerlemiyor.
“Komumun Penceresi”, sadece bir ailenin gzlemleri zerine kurulu deil; herkesin kendi yolculuu, kendi mcadeleleri ve hayat iinde yaad araylar olduuna vurgu yapyor. Alli, sonunda kar komusuyla olan beklenmedik karlamasyla kendisine yansyann ne kadar yanltc olabileceini anlyor. Her kta bir karanlk, her elencede bir yalnzlk saklanyor olmas gibi.
Curry’nin bu filmi, hem yaamn isel derinliklerini sorgularken hem de dardan izlediimiz hayatlarn ne kadarn gerekten grdmz gzler nne seriyor.
zgn olmasnn yan sra gerekle ilikilendirilebilir bir film olan Komumun Penceresi, duyguyu tamamen bize brakarak melodrama kamadan bunu baaryor. Yedinci sanatn anlatm zelliklerini kullanarak birok eyi dndryor. zellikle sosyal medyay nasl kullandmza dair!
Sosyal medya ve gereklik
Reyting ve etik
Komunun perdesiz penceresini balarda gz ucuyla ekinerek izleyen Alli, sonrasnda izledii hayata o kadar kaptryor ki bir ‘drbn’ edinme gerei duyuyor. zlerken komik olan bu sahne, aslnda derin bir zeletiri. Alli durmuyor, devam ediyor. Kendi hayatn ve ilikisini sorguluyor. Her gn daha da mutsuz hale geliyor ve ardndan utanyor. Onlarn hayatlarn gzetleme duygusu kt hissettiriyor. Hepimizin hissettii ama adn koyamad ‘kendimize uyguladmz iddet eylemi’ bu ite.
Medya, hayatmzn bir paras ve bazen bizi gereklikten uzaklatryor. Ancak unutmayalm ki arka planda plak bir gerek var; hissettiimiz ve dndmz her eyin tesinde…
Instagram’ aslnda muhteem mekanlar kefetmek veya farkl kltrleri tanmak iin kullanmak yerine, sergilenen hayatlar gzlemlemek iin kullanyoruz. Bu durum, platformun faydasn glgede brakyor. Twitter’a geldiimizde ise, eer karlkl operasyonlarn dnd bir arenaya dnmemi olsayd, haber almak iin muazzam bir alan olabilirdi. Ama ite gerekler, sosyal medya filtrelerinin arkasnda kaybolup gidiyor ve bu da ruh halimiz zerinde olumsuz bir etki yaratyor. Artk oumuz, paylamlar arasnda kaybolup gidiyoruz ve gnn sonunda gerekte neyin nemli olduunu bile hatrlamyoruz.
Reyting ve etik
Mesela tm Trkiye’nin sarsld Narin Gran cinayetinin medyada ileni ekli izleyiciye kar yaplm bir iddet deil miydi? Toplumu bilgilendirme sorumluluu tayan medya reyting uruna etik tanmadan Narin Gran’ tekrar tekrar ldrmedi mi? Olayn tm detaylar, kk kzn yaamna dair mahrem bilgiler adeta bir dizi senaryosu gibi sunuldu. Biz izledik. Sosyal medyada yazlanlar, izilenler hangimizi utandrd?
Sorumluluk da almyoruz, sulu ise hep teki… Bu balamda en ok duyduumuz ikayet ise “Kendimi bu aa ait hissetmiyorum. Peki, o zaman sorulmas gereken soru u: Bu a kim retiyor?
Cevap olduka basit: nce ben, sonra sen ve dierleri. Yani biz birlikte retiyoruz. Elbirliiyle. O zaman, ait hissetmediimiz bu a, ait olabileceimiz bir hale getirmek yine bizim elimizde.
Unutmayalm ki sosyal medya, doru kullanldnda bir frsat, yanl kullanldnda ise bir tuzak olabilir. Doru ierikler retmek, olumsuz karlatrmalardan uzak durmak ve daha salkl bir medya tketimi alkanl gelitirmek bizim elimizde.