Bosna Hersek’te 1992-1995’teki savaşın sonlarında “Avrupa’da 2. Dünya Savaşı’nın ardından görülen en büyük insanlık trajedisi” olarak isimlendirilen Srebrenitsa soykırımında öldürülenlerin yakınları 11 Temmuz’da düzenlenecek anma törenlerinde cenazelerini toprağa verecek.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.
Bu yıl toprağa verilecek 14 kurban arasında evlerinin avlusunda katledilen Hasib ve Camil Efendic kardeşler ile öldürüldüğünde 17 yaşında olan Beriz Mujic de yer alıyor.
Ramiza Hasanovic, Potoçari Anıt Mezarlığı’na bu yıl defnedilecek kurbanların en genci ve Sırplar tarafından katledildiğinde 17 yaşında olan kuzeni Beriz Mujic’i, AA muhabirine anlattı.
Mujic’in kardeşi Hazim ve babası Ömer’in de Srebrenitsa’da katledildiğini aktaran Hasanovic, Beriz’in kardeşinin yanına gömüleceğini ancak babasının cenazesinin bulunamadığını söyledi.
Savaştan önce Srebrenitsa’da yaşayan Hasanovic, Beriz Mujic ile birlikte 8 akrabasının Srebrenitsa’da katledildiğini belirterek, şöyle konuştu:
“Daha önce üç erkek kardeşimi ve babamı defnettim. Eşim de öldürüldü, eşimin cenazesi ilk bulunanlardandı. Daha sonra üç erkek kardeşimin kemiklerini buldular ve ardından amcamı buldular. Sonra Hazim’i bulduk ve şimdi de Beriz. Hepsi özgür bölgeye geçmeye çalıştı, korkuyorlardı özellikle de çocuklar. Kuzenim Beriz’den geriye sadece birkaç kemik bulundu. Zaman geçiyor ve belirsizlik içinde yaşıyoruz ancak şimdi kendi mezarının olması daha iyi. Nihayet ruhu huzur bulacak.”
Hasanovic, Beriz’in iyi bir insan olduğunu, satranç oynamayı sevdiğini, onunla vedalaşamadığı için üzgün hissettiğini ifade etti.
– 67 YAŞINDAKİ CAMİL VE 64 YAŞINDAKİ HASİB EVLERİNİN AVLUSUNDA ÖLDÜRÜLDÜ
Potoçari Anıt Mezarlığı’nda bu yıl toprağa verilecekler arasında öldürüldüğünde 64 yaşında olan Hasib ve 67 yaşında olan Camil Efendic kardeşler de bulunuyor.
Srebrenitsa’da hayatta kalanlardan biri olan Mehmed Efendic, amcaları Hasib ve Camil’in yanı sıra babası Edhem ve kardeşi Senaid’in de Sırplar tarafından katledildiğini aktardı.
Savaş zamanı orduya katıldığını belirten Mehmed Efendic, Srebrenitsa’dan Tuzla’ya hareket ettiklerini ve birçok kişinin yolda öldüğünü belirterek, “Bu yıl iki amcamı defnedeceğiz. Hasib amca evliydi, Camil amcam bekardı. İkisi de evlerinin avlusunda öldürüldü.” dedi.
Amcalarının kendilerini savunacak durumda olmadıklarını ifade eden Efendic, şunları söyledi:
“Kemikleri yağmur yüzünden kayboldu ya da hayvanlar götürdü. Kemik kalıntıları, bir dere yatağında tesadüfen bulundu. Bu yıl bulunan kemiklerini defnedeceğiz, gelecek yıllarda başka kemiklerini bulursak mezarlarına ekleyeceğiz. Babam ve kardeşimi yan yana defnetmiştik. Öldürülenler barış yanlısı insanlardı, hiç kimseye zarar vermemişlerdi. Bana göre bir eve girip savunmasız insanları öldürmek insani, ahlaki açıdan bir çöküşün göstergesi, hiçbir tehdit oluşturmuyorlardı.”
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunun, 11 Temmuz’u “Srebrenitsa Soykırımı’nı Anma Günü” ilan etmesini kurban yakınlarının anma kültürünü yaşatması adına önemli gördüğünü dile getiren Efendic, ancak bundan daha önemlisinin böyle bir soykırımın bir daha yaşanmasına izin verilmemesi olduğunu söyledi.
– SREBRENİTSA’DA NELER YAŞANDI?
Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin ardından BM bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi.
Kadın ve çocukların, Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katlettikten sonra toplu mezarlara gömdü.
Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı, 2007’deki kararında, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinden (ICTY) gelen kanıtlar doğrultusunda, Srebrenitsa ve civarında yaşananları “soykırım” olarak nitelendirdi.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.
Potoçari Anıt Mezarlığı’nda şimdiye kadar 6 bin 751 kurban defnedilirken, 250 kurban ailelerin isteğiyle yerel mezarlıklarda toprağa verildi. Srebrenitsa Soykırımı’nda hayatını kaybeden ve cenazesine ulaşılamayan 1000’den fazla kişi bulunuyor.
Srebrenitsa soykırımı kurbanlarından kemikleri bulunup, kimliği tespit edilenlerin cenazeleri, 77’si toplu mezar olmak üzere 150 farklı noktadan çıkarıldı.