Bilim insanlarının geçtiğimiz günlerde yayımladığı bir araştırmada, bitkilerin de bir tür zekâya sahip olduğu öne sürüldü.
Araştırmacılar bitkilerin yakınlarındaki başka bir bitkinin böcekler tarafından yendiğini hissettiğini, çeşitli sorun çözme yöntemleri aracılığıyla duruma uyum sağladığını ve hayatta kaldığını gösterdi.
Bilim insanlarının çoğu zekâyı bir merkezi sinir sistemine sahip olmak olarak tanımlıyor. Bu sistem aracılğıyla elektrikli sinyaller çeşitli mesajları diğer sinirlere iletip bilgiyi işliyor.
Bitkilerde ise bir vasküler sistem bulunuyor. Bir hücreler ağı olarak tarif edebileceğimiz bu sistem suyu, mineralleri ve besin maddelerini bitkinin bir noktasından öbürüne taşıyıp büyümesine yardım ediyor.
Şimdilerde ise zekânın yeniden tanımlanması ve problem çözme becerisinin de zekânın bir işareti olarak kabul edilmesi gerektiği fikri öne çıkıyor.
ÖNE ÇIKAN VİDEO
Cornell Üniversitesi’nde ekoloji ve evrimsel biyoloji dersleri veren Andre Kessler, konuyla ilgili açıklamasında, “Literatürde zekânın 70’ten fazla tanımı var ve tek bir alandaki uzmanlar bile zekânın ne olduğu konusunda bir uzlaşmaya varabilmiş değil” ifadelerini kullandı.
Geçmişte yapılan çalışmalarda, bitkilerin yapraklarının ya da köklerinin hasar görmesi gibi çevresel stres durumlarında yüksek frekanslı bir rahatsızlık sesi çıkardığı tespit edilmişti.
Araştırmacılar ayrıca bitkilerin sayı sayabiliyor, karar alabiliyor, akrabalarını tanıyor ve yaşadıkları olayları hatırlıyor olabileceği iddiasını da ortaya attı.
Son veriler, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya’da oldukça yaygın küçük sarı çiçekli bir bitki olan altınbaşakların incelenmesiyle elde edildi.
Bilim insanları altınbaşakların böcekler tarafından yenmeye nasıl tepki verdiğini mercek altına aldı. Bitkinin, böceğe, hasarlı olduğu ve iyi bir besin kaynağı olmadığı mesajını gönderen bir kimyasal madde salgıladığı görüldü.
Asıl ilginç olan, yakınlardaki diğer altınbaşakların da böceklere yem olmamak için savunma mekanizması olarak uçucu organik bileşikler adı verilen bu kimyasalları salgılamasıydı.
Kessler, “Bu bizim zekâ tanımımıza uyuyor. Çevreden aldığı bilgiye dayanarak bitki standart davranışını değiştiriyor” ifadelerini kullandı.
Aynı ekip 2021 yılında da altınbaşakların komşu bitkilerin yapraklarından yansıyan uzak kırmızı ışık (güneş ışığı) oranlarını algılayabildiğini göstermişti.
Uzak kırmızı ışık tüm bitkilerin büyümesinde önemli rol oynuyor.
Araştırmada, komşu bitkilerin, bir altınbaşağın böcekler tarafından yendiğini hissettiklerinde, duruma uyum sağlayıp daha hızlı büyüdükleri ve daha fazla savunma kimyasalı salgıladıkları görülmüştü.
Araştırmacılar, “Yakınlarda bir komşu olmadığında bitkiler yendikleri zaman hızlı büyüme mekanizmasına başvurmuyor. Dahası yüksek miktarda otçulluğu tolere edebiliyor olmakla birlikte, altınbaşakların otçullara verdikleri kimyasal tepkiler de tamamen farklı” ifadelerini kullanmıştı.
Dahası bitkiler yakınlarında bir zararlı olduğunda kimyasalların kokusunu da alabiliyor.
Kessler, “Bir komşudan gelen uçucu emisyon, gelecekteki otçulluğu belirleyebiliyor. Çevreden gelen bir işareti kullanıp gelecekteki bir durumu tahmin edebiliyor ve ardından buna göre hareket edebiliyorlar” dedi.
Zekâ kavramını bitkilere uyarlamanın, bitkiler arasındaki kimyasal iletişimin mekanizmalarına ve fonksiyonlarına dair taze hipotezlere ilham olabileceğini de vurgulayan Kessler, “İnsanların zekânın anlamına ilişkin düşünceleri de değişebilir” ifadelerini kullandı.