Makalede, kinci Dnya Sava’ndan sonra kurulan sistemin kresel sorunlar, snamalar ve krlmalar karsnda aresiz kald bir sreten getiini belirten Altun, belli lkelerin karlar ve taleplerine gre ileyen kresel sistemin atma ve savalar krklerken refah, bar ve istikrar gibi yapc olgular da arka plana ittiini ifade etti.
Dnyann souk savan fiilen bittii 1990’lardan bugne bar ve istikrar ynnden hayli sancl bir sre geirdiine iaret eden Altun, iinde bulunulan bu srecin blgesel ve kresel ibirliklerini, kresel aktrlerin sorunlarn zmnde daha aktif rol almasn gerektirdiinin altn izdi.
Ukrayna-Rusya sava, srail’in Filistin saldrlar ve dier birok hadisenin de uluslararas aktrlerin, blgesel sorunlarn zmnde ilevsiz kaldn, gerekli olan zm iradesini gsteremediini vurgulayan Altun, unlar kaydetti:
“Uluslararas aktrlerin son dnemde kaybettii irtifa, 2000 sonras ok aktrl ve ok boyutlu dnya sisteminin mahiyetinin grmezden gelinmesinden kaynaklanmaktadr. Aka kabul etmek gerekir ki, 2 ya da 3 tane sper g ve bu glerin siyasi ve ideolojik kayglar uluslararas sistemi ekillendiremez. Bu glerin karlar ve menfaatleri uruna dier lke ve halklarn smrld bir dnya sistemi tasavvur edilemez. Uluslararas rgtler ve bu rgtleri domine eden balca devletlerin ncelikle bu gerei kavramas ve yeni dnem stratejilerini buna gre tanzim etmesi gerekmektedir.
Dolaysyla kinci Dnya Sava sonras kurulan uluslararas sistem kmekte ve fakat yeni dnemin ruhuna uygun bir sistem de kurulamamaktadr. Yeni dnemin ruhuna uygun bir sistemin inas iin uluslararas rgtlerin ve inisiyatiflerin ivedilikle sorumluluk almas nem arz etmektedir. Bunlardan biri olan G7’nin siyasi ve ekonomik nfuzu uluslararas arenada gnden gne artmaktadr. G7, balangcnda daha ok iktisadi kayglarla kurulmu ve 1970’lerden bugne odan giderek geniletmitir. Finansal zorluklar tartmak iin geici bir toplantdan, nemli kresel sorunlarn ele alnd daha resmi bir forum haline gelmitir.”
“SRAL’N HBR HUKUK TANIMAYAN SALDIRILARINA KARI BATA G7 OLMAK ZERE ULUSLARARASI AKTRLER Y BR SINAV VEREMED”
Ortak deerler ve ilkeler erevesinde birlemi bir grup olan G7’nin uluslararas alanda zgrlk, demokrasi ve insan haklarnn desteklenmesinde rol oynama iddiasnda olduunu belirten Altun, son yllarda yaanan uluslararas kriz ve atmalar gz nnde tutulduunda, G7’nin bu iddiasn ne kadar gerekletirebildiinin ve ald kararlarn uluslararas mecralarda nasl karlk bulduunun yeniden dnlmesi ve tartlmas gerektiini vurgulad.
G7’nin balayc kararlar alma yetkisi olmadn hatrlatan Altun, “Fakat szm ona balayc kararlar alma yetkisi olan uluslararas rgtlerin bile ilev ve fonksiyonlarnn tartld gnmzde G7 de bu sorgulamalardan kendisini azade klamaz.” ifiadesini kulland.
Bu yl talya dnem bakanlnda 13-15 Haziran’da 50’ncisi dzenlenecek zirvede “kurallara dayal uluslararas sistemin savunulmas, Rusya-Ukrayna sava ve Ukrayna’ya destein srdrlmesi, Orta Dou’daki atma ve bunun kresel gndemdeki sonular, enerji gvenlii, gelimekte olan lkeler ve gelimekte olan ekonomilerle ilikiler, Afrika ile ilikiler, Hint-Pasifik blgesi, iklim-enerji balants, gda gvenlii, g, yapay zeka” konularnn zerinde durulacan aktaran Altun, Cumhurbakan Erdoan’n zel davetli olarak katlaca bu ylki zirvenin temasnn “kural temelli uluslararas sistem” olarak belirlendiini kaydetti.
Altun, “Byle bir tema belirlenmesine karn u gerei de vurgulamak gerekmektedir; gnmzde uluslararas sistemin benimsedii ve zerine ina olduu kurallar ne yazk ki baz devletler tarafndan hoyrata ihlal edilebilmektedir. srail’in Filistin saldrlar insani ve diplomatik anlamda mevcut uluslararas hukukun aylardr ayaklar altna alnmasnn en arpc ve en son rneidir.” deerlendirmesinde bulundu.
srail’in aylardr devam eden saldrlarnda on binlerce masum insan katlettiini; en nihayetinde bizatihi kendisinin “gvenli blge” ilan ettii Refah’ bile bombaladn belirten Altun, srail’in Gazze’de ve dier ehirlerde yaptklarnn ak bir sava suu olduunu kaydetti.
Cumhurbakanl letiim Bakan Altun, yle devam etti:
“Cumhurbakanmz Sayn Recep Tayyip Erdoan, srail’in pervasz saldrlarnn durdurulmas gerektiini aylardr her platformda dile getirmektedir. srail’in durdurulmas bir yana uluslararas sistem tarafndan korunduu dncesi dnya leinde yaygn kabul haline gelmitir. Bu kabulde srail’in hibir hukuk, ilke ve deer tanmayan saldrlarna kar bata G7 olmak zere uluslararas aktrlerin iyi bir snav verememesinin pay yadsnamaz. On binlerce ocuk ve kadn katledilirken uluslararas sistemin atekes ars bile yapamadna ahit olduk. Aylar sren katliamlar sonras dnyann ayaa kalkmas, niversitelerin ve genlerin ‘artk yeter’ deyip isyan etmesi zerine atekes arlar yaplabildi.
srail’in saldrlarna kar ykselen kresel itirazlar ve isyanlar, srail’e destek veren lkelerin utan iinde hatrlanacann en somut gstergesidir. G7 lkelerinin liderleri, ABD Bakan Joe Biden’n 31 Mays’ta duyurduu atekes planna tam destek verdiklerini bildirdi. Ancak hem bu ar hem de bu arya verilen destein zellikle srail zerinde nasl bir caydrc etkisinin olaca son derece tartmaldr. G7’nin ve dier uluslararas aktrlerin, elbette, bundan daha fazlasn yapmas istenmekte ve beklenmektedir. Bu yzden mevcut uluslararas sistem yeniden yaplandrlmal ve glnn korunduu deil, hakl ve mazlumun savunulduu bir sistem inasnn yollar aranmaldr.”
“TRKYE BLGESEL VE KRESEL BARIA, STKRARA VE KRZLERN ZMNE KATKI SUNMAYA DEVAM EDECEK”
Altun, uluslararas aktrlerin son yllarda cereyan eden kriz ve atmalardaki ilevsizlii ve sessizliinin, Cumhurbakan Erdoan’n “Dnya Beten Byktr” ve “Daha Adil Bir Dnya Mmkn” iarlarnn ne kadar hakl ve yerinde olduunu gsterdiini vurgulayarak, Trkiye’nin kresel bar abalarna byk nem ve destek verdiini belirtti.
Rusya-Ukrayna savandaki atekes iin gerekletirdii arabuluculuk rol, tahl krizindeki yapc giriimlerin Trkiye’nin kresel bara katklarnn son yllardaki en somut tezahrleri olduunu belirten Altun, “Kresel bir sorun haline gelen dzensiz gten iklim deiikliine, uluslararas terrizmden bozulan tedarik zincirlerine kadar eitli alanlarda ortaya kan snamalara kar Trkiye, dn olduu gibi bugn de blgesel ve kresel bara, istikrara ve krizlerin zmne katk sunmaya devam edecektir.” ifadesini kulland.