“Mslman dounun ilk demokratik cumhuriyeti” olarak kabul edilen Azerbaycan’n bamszl, 28 Mays 1918’de Azerbaycan Milli uras tarafndan ilan edildi.
Mehmet Emin Resulzade bakanlndaki Milli ura’nn kabul ettii “stiklal Bildirisi”nde lkenin cumhuriyet sistemiyle ynetilecei belirtildi.
Bamsz Azerbaycan’da ksa srede ekonomi, eitim, din ve vicdan zgrl alannda reformlar yapld, tm yurttalara eit haklar, kadnlara seme hakk tannd.
Azerbaycan hkmeti, Bak Ermeni ve Bolevik etelerinin igali altnda olduu iin bir sre lkenin ikinci byk kenti Gence’de faaliyet gsterdi.
Azerbaycan’n bamszln ilk tanyan Osmanl devleti oldu. ki devlet arasnda 4 Haziran 1918’de anlama imzaland. Bu kapsamda dnemin Harbiye Nazr Enver Paa, kardei Nuri Paa (Killigil) komutasnda bir ordu kurarak Azerbaycan’a yardm gnderdi.
“Kafkas slam Ordusu” ismi verilen ordu, 15 Eyll 1918’de Bak’y kurtard ve hkmet buraya tand. Kafkas slam Ordusu, Bak’nn kurtuluu iin yapt savalarda 1130 ehit verdi.
Azerbaycan’da ksa srede ekonomi, eitim, din ve vicdan zgrl alannda reformlar yaplarak lke tarihinde ilklere imza atld. Irk, din, mezhep ve cinsiyet fark gzetmeksizin tm yurttalara eit haklar tannd.
Azerbaycan, Mslman douda kadnlara seme hakk tanyan ilk lke oldu. lkenin kendi para birimi ve posta pullar tedavle girdi, Devlet Bankas ve Bak Devlet niversitesi kuruldu.
D tehditlere kar 26 Haziran’da Azerbaycan kendi ordusunu kurdu ve bu ordunun oluumunda Osmanl subaylar nemli rol oynad.
Hkmetin 27 Haziran 1918’de ald kararla, Trk dili, devlet dili olarak ilan edildi. Daha nce ounda Rusa eitim yaplan ortaokullarda, Trke eitim yaplmas zorunlu klnd.
7 Aralk 1918’de 120 sandalyelik parlamento faaliyete balad. lkedeki tm siyasi parti ve etnik gruplarn temsil edildii parlamento, faaliyet gsterdii 17 ay sresince 230 yasa tasarsn kabul etti.
– AZERBAYCAN’IN KURUCUSU KABUL EDLEN “MEHMET EMN RESULZADE”
Bamszln 23 ay srdrebilen Azerbaycan Cumhuriyeti, 28 Nisan 1920’de Sovyet ordusunun lkeyi igaliyle son buldu.
Hkmet yneticileri ve aydnlarn ou lkeyi terk etti fakat hepsi Azerbaycan davasn hayatlarnn sonuna kadar yaatt.
Azerbaycan’n kurucusu olarak kabul edilen Mehmet Emin Resulzade’nin, “Bir kere ykselen bayrak bir daha inmez” szleri, yllar sonra tm Azerbaycanllar iin slogan haline geldi.
Azerbaycan, Sovyetlerin dalmasnn ardndan tekrar bamszln ilan etti. Bamszlk bildirgesinde, lkenin, 1918-1920 dneminde faaliyet gsteren Azerbaycan Cumhuriyeti’nin varisi kabul edildii belirtildi.