AAtlye’de Anadolu Ajans (AA) Editr Masas’na konuk olan alma ve Sosyal Gvenlik Bakan Vedat Ikhan, gndeme ilikin sorular yantlad, deerlendirmelerde bulundu.
Ikhan, FET eleba Fetullah Glen’in lmne ilikin soruya, “lkemize, devletimize yuvalanm alak bir rgtn elebann devletimize, milletimize, dinimize byk ihanetler ettiini ve lkemize verdii byk zararlar unutmayacaz. Gelecek nesillerin de bu ihanet ebekesini tanmas iin de elimizden geleni yapacaz. Darbe giriimiyle milletimizin, devletimizin canna kasteden, bu lkenin nemli kurumlarna eteleerek szm bir rgtten bahsediyoruz. Yurt dnda lkemiz ve Sayn Cumhurbakan’mz aleyhine yrtlen tm kirli kampanyalar dzenleyerek lkemize ihanetlerini srdryorlard. Bu ve benzeri terr rgtleriyle mcadelemiz bundan sonra da kararllkla devam edecektir.” yantn verdi.
“Yenidoan etesi” ile ilgili soru zerine Ikhan, konunun herkesi derinden yaraladn, bir baba olarak bu olay karsnda zldn ifade etti.
Ikhan, benzeri olaylarn bir daha yaanmamas ve tm sorumlularn en ar cezay almas iin ileri, Adalet ve Salk bakanlklaryla birlikte almalara hz kesmeden devam ettiklerini kaydetti.
– “SGK’YA NTKAL ETT ANDAN TBAREN SORUTURMALARIMIZI BALATTIK”
Bykekmece Cumhuriyet Basavclnn talebi zerine bakanlnn ivedi ekilde mfetti grevlendirdiini ve sreci balattklarn bildiren Ikhan, “Grevlendirme yaptmz tarih 2023. Dn Salk Bakan’mz da ifade etti. Konuya ilikin CMER bavurusu geldii ilk andan itibaren tm ilgili kurumlarmzla birlikte sreci ibirlii ve koordinasyon dahilinde yrttk. Biz de bu kapsamda olay SGK’ya intikal ettii andan itibaren grevlendirme yaparak soruturmalarmz balattk. Yine ayn ekilde bu etenin kertilmesi ve sulularn en ar ekilde cezalandrlmas iin de kurumlarmzn ibirliiyle ok gizli operasyonlar gerekletirdik.” diye konutu.
Hastanelerdeki incelemelere aylar ncesinden baladklarn dile getiren Ikhan, yle devam etti:
“Basavcln bize bildirdii, szlememiz olan hastaneleri incelemek iin grevlendirdiimiz bamfettilerimiz ve mfettilerimiz mevzuat erevesinde fatura ve mali konularda inceleme yapt ve yapmaya da devam ediyor. Ancak bunun yannda kamu zararna sebep olan reetelerin ya da tedavi yntemlerinin tespit edilmesi konular da ayr bir balk altnda incelendi mfettilerimiz tarafndan. Buras bence ok nemli. Bu srete incelemelerimizi tamamladk. zel Baclar Medilife Hastanesinin 29 Nisan’da, zel afak Hastanesi Baclarn ise 9 Austos’ta szlemeleri feshedilmi ve demelerini durdurmu durumundayz. Bunun yannda incelemeleri devam eden hastaneler de sz konusu. Salk Bakanlmzn zellikle zel hastane al ruhsat iptalleri kararyla dier zel hastanelerin de szlemeleri feshedilerek demeleri durduruldu ve bu hastaneler de kapatld.”
Salk Bakanlnn ruhsatlarn iptal ettii hastanelerle de szlemeleri feshettiklerini, gemi dnem dahil henz denmemi alacaklarna da bloke koyduklarn bildiren Ikhan, “Bu zel hastanelere ilikin yaplm demeler var ise mfetti raporunda tespit edilen hususlar dorultusunda gemie dnk olarak da faiziyle birlikte szleme kapsamndaki cezalar da tahsil ediyoruz. Sosyal Gvenlik Kurumu kapsamndaki almalarmz, risk analizi kapsamnda denetimlerimizi ve soruturmalarmz yrtyoruz.”
Ikhan, “yenidoan etesi” soruturmasnn CMER’e gelen ihbarla baladn hatrlatarak, ilgili kurumlarla birlikte konunun zerinde titizlikle altklarn syledi ve tm sulularn hak ettikleri en ar cezay alacaklarndan vatandalarn phe duymamasn istedi.
SGK’nin zel hastanelerle yapt szlemelerle ilgili yeni bir alma olup olmadna ynelik soru zerine Ikhan, yaplan rutin taramalar kapsamnda mfettilerin fatura kontrolleri iin youn mesai yaptn anlatt.
– “TM SALIK HZMET SUNUCULARINI BOYUTTA DEERLENDRYORUZ”
Salk hizmeti sunucularnn inceleme ve kontrol standartlarnn ilgili genelge kapsamnda yapldn belirten Ikhan, “Bu genelge dorultusunda mfettilerimiz ihbar ve ikayetlere bal harekete geiyor. Bazen mfettilerimiz planl bir ekilde denetlemelerini, incelemelerini yapyor. Bir de gerekeli inceleme ve kontrol olmak zere boyutta zel hastaneler bata olmak zere tm salk hizmet sunucularn bu kapsamda deerlendiriyoruz.” diye konutu.
Medula sistemi zerinden de fatura ve reetelerin takip edildiini bildiren Ikhan, yle devam etti:
“Biz yapay zekadan da yararlanarak Sosyal Gvenlik Kurumunda Co-Pilot adn verdiimiz program sayesinde nerede ayrcalk, sapma, hata var, bunlar yapay zekadan faydalanarak, bu destei alacaz. Faturalarn incelenmesi iin SGK bnyesinde oluturulmu inanlmaz bir ekip var. Tabii bu ekip insan ve doktorlar tarafndan oluuyor. Hata yapma olasl elbette olabilir. Ama Co-Pilot uygulamamzla yapay zekadan faydalanarak burada milyonlarca reetenin gzden geirilmesi, bize bir hata pay verecek. Hani standart sapma diyoruz ya bazen bu sapmaya bal olarak da bu tr aykr uygulamalarda kaak, kayp, tekrar, gerek duyulmayan incelemeler ve tetkikler yapld zaman da bunlar rahatlkla gzlemleyebileceiz. Bu ok iyi bir sistem. Bilgi Teknoloji Genel Mdrlmz ve Hizmet Sunumu Genel Mdrlmz tarafndan bu hizmet yakn zamanda gndeme alnacak.”
– “EMEKLLK SSTEMYLE OK FAZLA OYNAMAYI DNMYORUZ”
2024 ila 2025 ylnda emekli olacaklarn maalarnda oluacak yzde 30’luk farka ilikin soru zerine Ikhan, enflasyonun yksek olduu dnemlerde bu tr tartmalarn gndeme geldiini syledi.
Ikhan, u ifadeleri kulland:
“Emeklilik sistemiyle ok fazla oynamay dnmyoruz. nk sistemli ve baaryla yryen bir sisteme mdahale ettiinizde ki, biz tek bamza da mdahale edemeyiz, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl olarak dier bakanlklarmzn da bu konuda hassasiyet gsterdiklerini biliyorum. Ancak burada konuyu ince eleyip sk dokumak gerekiyor. Bu tr durumlarla daha nceki yllarda da karlatk. Tabii biz Sosyal Gvenlik Kurumu ve Bakanlk olarak, u mesaj vermek isterim, alanlarmzn daha ok retimine ve almasna ihtiyacmz var. Sistemde ne kadar ok kalrlarsa bizim iin, sosyal gvenlik sistemimizin gelecei asndan, srdrlebilirlii asndan ok nemli olduunu dnyorum.”
Emekliliin bir hak olduunu ve zaman geldiinde herkesin emekli olacan dile getiren Ikhan, “Vatandalarmzdan nemli ricam udur ki, elimiz, ayamz tutuyorken, nefes alyorken, salklyken almaya, retmeye hem ailemizin geimini hem kiisel geliimimizi gerekletirmek hem de lkemizin ekonomik anlamda bymesini salamak amacyla daha ok almaya, daha fazla retmeye ihtiyacmz var. Sistemde ne kadar kalrlarsa gelecekteki emekli aylklarnn da daha yksek olacan ngrebiliyoruz.” diye konutu.
Ikhan, 2024 ila 2025 yllarnda emekli olacaklarn maalarnda oluacak farka ilikin bir almalarnn olup olmadyla ilgili soruya “Tabii biz vatandalarmzn tercihine, emeklilik kararna mdahale edecek bir noktada deiliz. u an her bir vatandamz emeklilik sresini e-Devlet’ten rahatlkla grebilir, dilekesini verip emekli aylna hak kazanabilir. Ancak biraz nce ifade ettiim gibi sistemde kalp almay tercih etmelerini ben zellikle rica ediyorum. nk bizim daha fazla sosyal gvenlik primine ihtiyacmz var ve gelecekte ocuklarmza srdrlebilir bir sosyal gvenlik sistemi brakmak iin de daha ok almaya, retmeye ihtiyacmz var.” yantn verdi.
Bu srete nitelikli i gc kaybnn da ortaya kacana dikkati eken Ikhan, “Ancak piyasa o kadar dinamik ki bu i gc ann da kolay ve ksa srede kapatlacan da ngrebiliriz.” dedi.
Almanya’da 40 yl prim denip 20 yl emekli ayl alnmasna karn, Trkiye’de bunun tam tersi olduunu ifade eden Ikhan, ne kadar ok prim denirse emekli aylnn da o lde yksek olacan hatrlatt.
Ikhan, Orta Vadeli Program (OVP) kapsamnda sosyal gvenlik sisteminde yaplacak dzenlemelere ilikin soru zerine, 12. Kalknma Plan ve OVP erevesinde temel hedefin, vatandalarn refahn ykseltmek ve srdrlebilir sosyal gvenlik sistemine sahip olmak olduunu syledi.
OVP hedeflerine ulamay ve bu hedefleri glendirecek admlar atmay planladklarn kaydeden Ikhan, “Tabii emeklilik artlaryla ilgili herhangi bir kkl deiiklik ngrmyoruz. Hem Ekonomi Koordinasyon Kurulunda hem de bakanlmzn byle bir almas sz konusu deil. Ancak sosyal gvenlik sistemimizin srdrlebilirliini salamak ve emeklilerimizin yaam standartlarn ykseltmek konusunda almalarmz, gayretlerimiz var.” dedi.
– “TAMAMLAYICI EMEKLLK SSTEMYLE LGL HERHANG BR ALIMA YOK”
alanlarn haklarn gzetmenin dikkat etmeleri gereken bir konu olduunu bildiren Ikhan, “Tamamlayc emeklilik sistemiyle ilgili Bakanlmzn herhangi bir almas yok. Bazen ‘Kdem tazminatnn yerine mi geecek’ diye endieler var. Bu konuda hem ii hem de iveren kesimimizin rahat olmasn istiyoruz.” dedi.
Emeklilikte yaa taklanlar (EYT) dzenlemesinin alan ve emekli oranlarn nasl etkilediiyle ilgili soruyu Ikhan, “Elbette sosyal gvenlik sistemimize, i gc piyasamza ve bteye etkileri oldu. Ancak Allah’a kr mali disiplin anlaymz ve gl bte ynetimi sayesinde bu yk dengeli ekilde yrtmeye gayret ediyoruz.” eklinde yantlad.
Ikhan, yle devam etti:
“Emekli saymz, bugn itibaryla 16,4 milyon. EYT dzenlemesinden faydalanlan sigortallarla ilgili bilgi verdiimde, 2023 ylnda 2 milyon sigortalya aylk baladk. 2024 austos sonu itibaryla da aylk balanan kii says 2,3 milyon. EYT emekliliinin ortalama ya, en zldmz konulardan bir tanesi, 48. 38 yanda emekli olan 450’ye yakn vatandamz mevcut. Emekli olan SSK’llarn yaklak yzde 57’si tekrar almaya devam ediyor. EYT emeklilerimizin ortalama aylklar 17 bin liradr. EYT’nin maliyetine baktmzda, 2023 ylnda yallk ayl balanan 2 milyon sigortalya yatrlan yallk ayl, bayram ikramiyesi, emeklilik ikramiyesi, 5 bin liralk tek seferlik deme yapmtk, toplam yaklak 210 milyar lira.”
Bakan Ikhan, geen yl emekli olanlardan kaynakl 42,1 milyar lira prim kayb da olduunu bildirerek, “2024 ylnda EYT’nin maliyetinin 592,6 milyar lira olaca ngrlmektedir. ” dedi.
EYT’den toplam 5 milyon kiinin emekli olma hakk kazandn ancak bunlardan 2,5 milyonunun emekli olmadn belirten Ikhan, sistemde kalanlara teekkr etti.
Trkiye’nin emeklilik sisteminin gelecek yllarda nasl ekilleneceine ilikin soruya Ikhan, “Akteryal dengeyi ok iyi korumak zorundayz. Gerekten iyi bir durumdaydk. Fakat EYT ile birlikte bu akteryal denge aleyhimize dnm durumda.” dedi.
Ikhan, SGK’nin 10-20 yllk projeksiyonlar yaptn anlatarak, “Nfusumuz srekli artyor. Yalanan bir nfusa sahibiz. Bu nfusu acaba bir risk olarak m deerlendireceiz yoksa bize katk getirecek bir boyuta m dntrmek durumundayz? Emeklilik sistemimizle oynamamamzn temel nedenlerinden biri de bu.” diye konutu.
Kayt d istihdama ynelik almalara ilikin aklama yapan Ikhan, kayt dln vatandalarn sosyal gvenlik haklarnn zedelenmesine sebep olurken, SGK asndan da prim kaybna neden olduunu syledi.
Sorunu zmek iin youn almalar yaptklarn belirten Ikhan, 2002’de kayt d istihdam orannn yzde 52 seviyelerindeyken, bugn bu orann yzde 24,2’lere indiini ifade etti.
Kayt dln nlenmesinde iletmeye nce ceza kesmek yerine rehberlik, danmanlk hizmetleri sunduklarn, risk odakl almalara arlk verdiklerini belirten Ikhan, kayt d alanlarn tespiti konusunda da dijital teknoloji ve yapay zekadan faydalandklarn syledi.
Vatandalardan kayt dlkla mcadele noktasnda tespit ettikleri durumlar bildirmeleri ricasnda bulunan Ikhan, sene sonuna kadar denetimleri srdreceklerini belirtti.
– “HERHANG BR YABANCININ, TRKYE’DE KAYITLI OLMADAN ALIMASINA ZN VERLMEMEKTEDR”
Ikhan, snmaclarn kayt d almas konusuna da deinerek, yle devam etti:
“Yabanclarn alma konusu lkemize almak iin gelen yabanclar kapsayan bir durum. Biz alma izni deerlendirme kriterlerini tekrar gzden geirdik. 10 yl deiiklik yaplmayan konularda ynetmeliimizi gncelledik. stihdam, cret, mali yeterlilik konular, kriterleri bata olmak zere bu ynetmeliin zellikle i gc piyasasna uyumunu salayacak ekilde gerekletirdik. Trkiye alma Hayat Bulumalar kapsamnda ziyaret ettiimiz tm illerde iverenlerimizin en byk skntlarndan bir tanesi de buydu. Bu erevede sivil toplum kurulularnn, sendikalarmzn grlerini alarak, TOBB ve TSK’in grlerini de alarak alma izni konusunda gnmze uygun konularda belli balklarda dzenlemeler yaptk. Tabii burada yabanclarn kaytl almalarnn artrlmas bizim iin nemli, yoksa kayt d almaya asla onay vermiyoruz.”
Kayt d almann Bakanlk olarak mcadele ettikleri nemli bir konu olduunu vurgulayan Ikhan, “Trkiye’de yabanclarn kaytl almalarn destekleme noktasnda politikalarmz etkin bir ekilde srdryoruz. Kayt altna aldmzda vergi deyecek bu insanlar, vergi gelirimiz artacak. Ekonomimizde bir iyileme sz konusu olabilecek. Sosyal gvenlik sistemimize prim gelecek, prim gelirleriyle akteryal dengeyi daha iyi noktaya tayabileceiz. alanlarn gelecekteki sosyal gvenlik haklarn da korumu olacaz.” dedi.
Bakan Ikhan, CHP’nin st dzey yneticilerinden birinin “yabanclar, Trkiye’de 6 aydan 3 yla kadar izinsiz alabilecek” aklamasn anmsatarak, “Herhangi bir yabancnn, Trkiye’de kaytl olmadan deil 6 ay, 3 yl 1 gn bile almasna izin verilmemektedir. Herhangi bir iverenin de bunu ok iyi bildiini biliyorum. Ne yazk ki poplist politikalarla, CHP’nin retmi olduu bu sylemlerle de bir taraftan sosyal medyada mcadele ediyoruz.” diye konutu.
– “ALIMA ZN OLMADAN BR YABANCININ ALITIRILMASI SUTUR”
Trkiye’de bir yabancnn alabilmesi iin iverenin ilgili yabanc iin alma izni bavurusunu yapmas gerektiini belirten Ikhan, “alma izni olmadan bir yabancnn altrlmas sutur.” diye konutu.
Sporcu, sanat, tur operatrleri, rehberler gibi sekin gruplara kamu kurumlarnn nerisiyle alma izni muafiyeti getirdiklerini belirten Ikhan, “rnein yabanc bir basn mensubu olarak Trkiye’de grev yapmak istiyorsanz, Bakanlmza bavururken, letiim Bakanlndan uluslararas basn mensubu olduunuza dair belgenizi istiyoruz. Her ey kontrol altnda.” ifadelerini kulland.
– “ARALIK AYI BAINDA BU SREC BALATACAIZ”
Bakan Ikhan, “Asgari cret Tespit Komisyonunun ilk toplant tarihi, srecin nasl ilerleyecei ve srece ilikin beklentilerin nasl olduu” sorusu zerine, asgari cretin belirlenmesinin hkmetin tek bana belirledii bir durum olmadn syledi.
Ikhan, unlar kaydetti:
“2025’ten itibaren geerli olacak asgari creti belirlemek iin de Asgari cret Tespit Komisyonumuz var. Aralk ay banda bu sreci balatacaz. i, iveren ve hkmet temsilcilerinin yer ald komisyon toplanacak. almalarn belli bir dnem srdrecek ve sonrasnda nihayete erdirdikleri, hem iiyi hem de ivereni memnun edecek rakamn gndemimize gelmesi ve daha sonra da karar verilmesi sreci sz konusu olacaktr. Tabii AK Parti hkmetleri olarak biz her zaman iimizin, iverenimizin bu srete maksimum fayday elde etmesini salyoruz, o ynde abalarmz srdryoruz. 2025 yl asgari creti belirlerken de bu hassasiyetimizi srdreceiz. Asgari cret Tespit Komisyonu bu karar alrken enflasyon orann dikkate almak, ekonomik bymemizi, i gc piyasamzn ihtiyalarn ve vatandalarmzn yaam standartlarn gz nne alarak bu creti belirlemekte. Yaam standartlarn iyiletirecek, ekonomimizin de genel istikrarna, yapsna zarar vermeyecek dzeyde belirleneceini umut ediyorum.”
Ikhan, asgari creti minimum cret olarak belirlediklerini ama iverenlerin bunun zerinde de cret verebileceklerini kaydetti.
– “BTELER DORULTUSUNDA NAKT DEMEDE BULUNAMAYAN BELEDYELER VAR”
“Belediyelerin Sosyal Gvenlik Kurumuna prim borlarnn ne durumda olduu ve denmeyen borlara ilikin neler yapld” sorusu zerine Ikhan, belediyelerin prim borlar noktasnda glklerle karlatklarn syledi.
Ikhan, “Bu borlarn denmesi hem emekli aylklarmzn denmesi hem de milletimizin sosyal gvenlik haklarn, salk, ila ve tedavi harcamalarnn karlanmas asndan kritik bir neme sahip. Prim olmadan, gelirimiz olmadan biz bu masraflar nasl karlayacaz.” dedi.
Belediyelerden son birka haftada 7,9 milyar lira nakit deme aldklarn syleyen Ikhan, “Bunun kat kat fazlasn da taksitlendirdik. Borlarn taksitlendirmek isteyen belediyelerimiz var. Gayrimenkul teklifinde bulunan belediyeler sz konusu. Gayrimenkul tekliflerinde sre olduka uzun sryor. Bu erevede zellikle Sosyal Gvenlik Mdrlmzde bu deerlendirmeler, bize nerilen gayrimenkuller, bir deerlemeye tabi tutuluyor. Bu deerleme rapor halinde merkeze gelip, SGK ynetim kurulu tarafndan da ayrca zel ve titizlikle deerlendirilmekte. nk verilen gayrimenkul deeri, bizim borcumuzu karlayacak dzeyde deil.” diye konutu.
Bteleri dorultusunda nakit demede bulunamayan belediyelerin olduuna iaret eden Ikhan, “Aslnda belediye bakanlarmzn da birok rol ve sorumluluu yannda mali sorumluluklar da sz konusu. Bakanlarmz ne yazk ki SGK prim borlar denmesi gerekenler listesinin banda deil, en sona koyuyorlar, en son kald iin de bunlar deyecei bteye sahip olamyorlar.” dedi.
– “SGK OLARAK SON KURUUNA KADAR BZ BORLARI TAHSL EDECEZ”
AK Parti’li belediyelere de ayn hassasiyetle yaklatklarn ifade eden Ikhan, Sakarya Bykehir Belediyesi ile baladklarn, CHP’li belediyelerden Bakanlkla ibirlii kurmak isteyen Bodrum Belediyesi ile prim borcu yaplandrmasna baladklarn ve tm belediyelere eit mesafede olduklarn kaydetti.
Bakan Ikhan, “Bize bir adm gelene biz on adm atyoruz. Parti ayrm gzetmeksizin tm belediyelerimize ayn hassasiyetle yaklayoruz, taksitlendirme yapyoruz. Amacmz prim tahsilatmz artrmak. cra gelen belediyelerden madur edebiyat yapmamalarn rica ediyorum. Bizimle iletiim kurmayan belediyeler var. Adana Bykehir Belediyesi, stanbul’da Beikta, Saryer, Maltepe, Kartal belediyeleri, zmir Karyaka Belediyesi… lgili kanun gerei biz haciz ilemlerini balatacaz.” dedi.
demelerde bulunmayan belediyelerin de borcunun faizle birlikte srekli arttna iaret eden Ikhan, yle devam etti:
“Bir borcunuz var, belediye bakan olarak borcunuzu neden demiyorsunuz, biz sosyal gvenlik sistemimizi srdrmek zorundayz. Emekli ayaklklarmz, ila, tedavi giderlerimizi karlamak zorundayz. SGK olarak son kuruuna kadar biz borlar tahsil edeceiz. Bu rakam ilk akladmda 96 milyard, u an 140 milyar liraya ykseldi. Burada zmir Bykehir Belediyesinin 8 milyar, Ankara Bykehirin 7 milyar, stanbul’un 4 milyar… Bu belediyeler yine bizimle iletiime geip taksitlendirme ve yaplandrma srecine girdiimiz belediyeler.”
– “SGK’YE PRM BORCU OLAN KM VARSA AIKLAYACAIZ”
SGK prim borcu olan irketlere ynelik neler yaplaca sorusu zerine Ikhan, irketlerin borlarnn da inanlmaz dzeye ktn belirterek, “Maliye Bakanlmz nasl paylamda bulunuyorsa biz de prim borcu en yksek olan irketleri kamuoyuyla paylaacaz.” ifadesini kulland.
Bakan Ikhan, “SGK’ye prim borcu olan kim varsa aklayacaz. 500 milyon ya da 1 milyar borcu olan irketler var ne yazk ki. Bunlar kamuoyuyla da paylamay dnyoruz. nk bunun mutlaka etkisi olacan da dnyorum, en azndan borlarn tahsilat konusunda.” dedi.