Çocuklarda horlama, çoğunlukla üst solunum yollarının daralmasından doğsa da bu durumun altında daha ciddi bir tehlike yatıyor olabilir; uyku apnesi.
Horlama, basit bir mesele gibi görünebilir… Ancak bazı durumlarda uyku apnesinin bir belirtisi olabilir. Horlama, üst solunum yollarındaki daralma sonucu meydana gelen ve genellikle yumuşak dokuların titreşimiyle oluşan bir sesken, uyku apnesi bu durumun daha ciddi bir yönü olarak ortaya çıkıyor.
Peki, bu durumun çocuklar üzerindeki etkileri neler? Tedavi edilmediğinde ileride ne tür sorunlara yol açabilir?
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Uyku Hastalıkları Merkezi Koordinatörü Prof. Füsun Domaç önemli açıklamalarda bulundu:
”Dikkat güçlüğü ve hiperaktivite, çocuklarda uykuda solunum bozukluğunun gündüz görülen yaygın belirtileridir.”
ÇOCUKLARDA HORLAMA NEDİR VE NEDEN OLUR?
Horlama, çoğunlukla üst solunum yollarındaki daralmadan kaynaklanır ve uyku sırasında yumuşak dokuların titreşimiyle ortaya çıkan bir ses olarak tanımlanır. Çocuklarda geniz eti ve/veya bademciklerin büyümesi, horlamanın en sık karşılaşılan nedenleri arasında. Ayrıca, obezite de hava yolunun daralmasına neden olarak horlamayı artırabilir. Eğer çocuğunuz sık sık horluyorsa, bir uzmana başvurmakta fayda var; bu durum, uyku apnesinin başlangıcı olabilir.
UYKU APNESİ BELİRTİLERİ
Uyku apnesi, üst solunum yollarının geçici olarak daralması sonucunda nefesin durması veya yüzeysel hale gelmesiyle meydana gelen bir durumdur. Bu durum, çocukların huzursuz ve terletici bir uykuya mahkum olmasına sebep olabiliyor. Uyku Hastalıkları Merkezi Koordinatörü Prof. Füsun Domaç, haftada üç veya daha fazla gün horlayan çocukların, diğer belirtiler mevcutsa, uyku apnesi tehlikesi altında olabileceği konusunda uyarıda bulunuyor:
“Horlama uyku apne sendromunda görülen belirtilerden biridir. Tıkayıcı uyku apne sendromu, uyku sırasında üst solunum yollarının geçici olarak daralmasına bağlı olarak solunumda geçici durma veya yüzeyselleşme ile seyreden, gece uykudan uyanmaya ve uykunun bölünmesine neden olan bir hastalıktır. Çocuklar ‘huzursuz’ ve ‘terli’ uyuyanlar olarak tanımlanabilir.
Genellikle alışılmadık pozisyonlarda (başını geriye doğru atarak veya oturarak) ve ağızları açık uyuyabilirler. Gece yatağı ıslatma, uykuda yürüme veya uyku terörü de bu çocuklarda görülmektedir. Haftada 3 geceden fazla horlama ile birlikte çocukta bu bulgular da varsa tıkayıcı uyku apne sendromu olma olasılığı fazladır.”
UYKU APNESİNİN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Uyku apnesi, uyku kalitesini düşürürken bir yandan da dikkat eksikliği, öğrenme güçlükleri ve aşırı yorgunluğa neden olabiliyor. Ebeveynlerin dikkat etmesi gerekense, horlama belirtileri, uyku esnasında sık uyanma ile huzursuz ve terli uyku gibi işaretler…
“Gece uykuda olan horlama ve nefeste geçici ama tekrarlayıcı duraklama olan çocuklarda uyku kalitesi bozulur. Dinlenememiş, zor uyanma ve gün içinde uykululuk hali eşlik edebilir. Dikkat güçlüğü ve hiperaktivite, çocuklarda uykuda solunum bozukluğunun gündüz görülen yaygın belirtileridir. Öğrenme sorunları, okul başarısında düşme görülebilir. Sabah uyanınca baş ağrısından yakınabilirler. Uyku apnesi ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu birlikteliği olabildiği gibi bazı çocuklarda aslında tıkayıcı uyku apnesi olduğu halde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı konulmaktadır. Obezitesi olan, astım veya mevsimsel alerji olan çocuklarda horlama, gece terlemesi, yorgun uyanma gibi bulgular eşlik etmekte ise çocuğun uyku apne sendromu açısından değerlendirilmesi gerekir. ”
TEDAVİ YÖNTEMİ
Çocuklarda obstruktif uyku apnesinin tedavisinde en yaygın uygulamalardan biri geniz eti ve bademcik cerrahisidir. Eğer cerrahiden sonraki belirtiler devam ediyorsa, Pozitif Hava Yolu Basıncı (PAP) tedavisi etkili bir çözüm olabilir. Füsun Domaç, etkili tedavi yöntemlerini şu şekilde açıklıyor:
“Bademcik ve/veya geniz eti operasyonu geçirdiği halde bulguları devam eden veya her iki ameliyat içi de uygun olmayan veya aileleri cerrahiyi reddeden çocuklar için PAP etkili bir tedavidir. Uyku sırasında hava yolu açıklığı korunarak hem horlama hem de solunumda durma gibi anormal solunum olaylarının ortaya çıkmasının önüne geçilir veya azaltılır. Çocuklarda büyüme devam ettiği için tedavi süresince çocuğun yüzünün boyutlarına uygun maske seçimine dikkat edilmelidir.”
SİGARA İÇİLEN ORTAMLARDAN UZAKLAŞTIRMALIYIZ
Tedavi edilmeyen uyku apne sendromunda çocukların derin uyku süreleri azalıyor, bu da büyüme hormonunun salınımını olumsuz etkiliyor. Yani, büyüme ve gelişim olumsuz etkileniyor. Etkiler sadece bununla sınırlı değil… Ayrıca, öğrenme bozuklukları, hipertansiyon ve kalp sorunları gibi ciddi sağlık problemleri de gelişebiliyor. Peki korunmak için günlük yaşamda nelere dikkat edilmesi gerekiyor?
“Ebeveynler, çocukları sigara dumanı olan ortamlardan uzak tutmalı, aşırı kilolu çocukları kilovermeleri için desteklemeli ve sırt üstü uyuma pozisyonunu engelleyecek önlemler almalıdır. Örneğin, çocuğun sırt üstü uyumasını engellemek için özel yastıklar veya sırt çantaları kullanılabilir. Bu basit önlemler, çocukların sağlıklı uyku alışkanlıklarını geliştirmelerine yardımcı olabilir.”