Freud mparatorluunun k’ isimli kitabn yazar Has Eysenck: Freud bilimin deil propagandann; kuvvetli delillerin deil, ikna etmenin; deneylerin dizaynnn deil, edebi sanatn dehasyd. Onun yeri, iddia ettii gibi Kopernik ve Darwin’in yan deil; Hans Cristian Andersen ve Grimm Kardeler gibi masal okuyan kimselerin yandr.
Murat Gzel
Yirminci yzylda kurulan ve gelien disiplinler arasnda en tartmal ve dikkat ekici olan psikanalizdir belki de. Sigmund Freud’un Viyana’daki ortamnda karlat psikolojik vakalardan yola karak ina ettii psikanaliz hem Freud yaarken rencileri Adler ile Jung’un ondan ayrlp kendilerine has bir yolla devam etmeleri hem de Freud ldkten sonra oluan nesne ilikileri kuramna Anna Freud’un yaklam, Heinz Kohut’un varoluu yorumu ve Jacques Lacan’n yaklam bata olmak zere birbirinden farkl ve kavgal yorum izgileri sebebiyle yirminci yzylda srekli tartlan bir disiplin oldu. Felsefeden edebiyata sanattan gndelik hayata ve siyasete kadar birok farkl alanda srdrlen bu tartmalarda Freud’un brakt eserlerin “doru” yorumlanmas kadar psikanalitik yntemin ilevsel rol de esin kaynan tekil etti.
1950’li yllarda Freud’un handiyse Mesih, psikanalizin “ruhlarn kurtarcs” eklinde grldn belirtiyor Hans Eysenck’in ei. Hans Eysenck ise Trkeye Freud mparatorluunun k adyla evrilen kitabnda Freud’un almalarn yalnzca bilimsel adan ele alyor. Kitabnda psikanalize dair rya tabiri, gndelik hayatn psikopatolojisi, Freudyen psikotarih ve antropoloji, Freudyen kavramlarn denel incelenmesi, psikanalitik terapinin etkileri gibi eitli konular teknik olmayan bir tarzda ele alan Eysenck, psikanaliz hakknda eriilebilir bir malzemeyi bir araya getiriyor. Freud’un bir bilim adam olmay amaladn belirten Eysenck onu kendi aklad kriterlere uygun bir tarzda incelediini ifade ediyor.
Analist ve hasta arasndaki ba
Freud’un bilime katklarnn esasn tartan Eysenck psikanalizin boyutu ierdiini dnyor: i) Genel bir psikoloji teorisiyle psikanaliz motivasyon, kiilik, ocukluk geliimi, hafza ve insan davrann dier nemli ynleriyle ilgili sorulara cevap arar. ii) Psikanaliz, bir terapi ve tedavi yntemidir. iii) Psikanaliz bir sorgulama ve aratrma metodu olarak grlr. Freud’un balangta tedavi yntemlerinin imkanlar konusunda heveskr olmasna ramen sonradan pheci bir tavra brndn belirten Eysenck, onun kendisinin bir terapistten ziyade zihinsel srelere ilikin bir aratrma ynteminin kurucusu olarak anlacan umduuna iaret ediyor.
Freudyen terapinin bastrlm, bir anlamda “bilind”na (Eysenck’e gre “bilind” kavram da Freud’un son derece speklatif bir kurgusudur) itilmi materyalleri bilinli hale getirmeye dayandn syleyen Eysenck terapistin serbest arm yntemini kullanarak hasta ile aktarm (transference) olarak adlandrlan zel bir iliki tr tesis eder. Bu zel iliki tr hastann analiste duygusal ballk gelitirmesini ierir ve hastann tedavisinde kullanlr. Eysenck, bu noktada psikanalizin bu tr bir tedavi retmediini, bu konuda uzmanlar arasnda oybirlii olduunu da iaret ediyor.
Freudyen itikadn en byk zayflnn Jung, Melanie Klein, Wilhelm Stekel, Alfred Adler gibi isimlerin varl olduuna iaret eden Eysenck, psikanalizin kantlama ynteminin znel kalndan tr alternatif teoriler arasnda karar vermenin herhangi bir yntemini de sunamadna dikkat ekiyor. Nihai olarak Freud’un konumu ile ilgili unlar sylyor Eysenck: “Kukusuz o bilimin deil propagandann; kuvvetli delillerin deil, ikna etmenin; deneylerin dizaynnn deil, edebi sanatn dehasyd. Onun yeri, iddia ettii gibi Kopernik ve Darwin’in yan deil; Hans Cristian Andersen ve Grimm Kardeler gibi masal okuyan kimselerin yandr.”
Freud mparatorluunun k
Has Eysenck
ev. Bura Canpolat
Kutadgu, 2024
Trkiyat syleminin oluturduu tanr anlay
Genel bir Trk tarihinin oluturulmas sreci birok kavram ve figr ierir. Bu srete vakayinameler kadar Ouznamelerden Dede Korkut’a, tken’den Asena’ya, Ergenekon’dan Turan’a birok efsane ve destan kullanlr. Ahmet Demirhan, Trkiyat syleminin oluumu iinde baz temel meselelerin ve kavram demetlerinin birbirleriyle etkileime girdiklerini gsteren kitabnda “Bozkr”n ortaya kndan Kay boyu ve kabile anlaynn nasl erevelendiine, “Orta Asya gelenei” ifadesinin mphem taraflarndan her zaman var olduu ima edilen kanun-rf atmasna kadar pek ok meseleyi ve aman figr etrafnda ekillenen tanr anlayn sorguluyor.
aman ve Tengri –Bir “Bozkr Tarihyazm” Eletirisi–
Ahmet Demirhan
Dergah, 2024
Filistin topraklar srail’in deney sahas m?
srail’in askeri-endstriyel kompleksi, igal altndaki Filistin topraklarn yeni silahlar ve gzetleme teknolojileri iin bir test sahas olarak kullandna iaret eden gazeteci Antony Loewenstein’a gre srail gelitirdii silahlar ve teknolojileri satarak Filistin’in igaline ses karmamalarn salyor, onlar su orta haline getiriyor. Loewenstein belgeler, rportajlar ve sahadan raporlarla srdrd kresel bir soruturmayla Filistin’in nasl mkemmel bir laboratuvar haline getirildiini inceliyor. Bylelikle Jeff Bezos ve Cemal Kak’nn telefonlarn hackleyen Pegasus yazlmndan, binlerce Rohingyaly katleden Burma ordusuna satlan silahlara ve Avrupa Birlii tarafndan Akdeniz’de boulmaya terk edilen mltecileri izlemek iin kullanlan insansz hava aralarna kadar uzanan bir giriimi kitaptan okumak mmkn.
Filistin Laboratuar
Antony Loewenstein
ev. zlem zarpac
Metis, 2024